- Grupos memorialistas e familiares de Joxean Lasa e Joxi Zabala propuxeron que o Palacio de La Cumbre convértase nun espazo de recoñecemento, reparación e divulgación das vítimas. Segundo a Lei de Memoria Democrática, o edificio quedará en mans do Concello de Donostia-San Sebastián, para que sexa "lugar de memoria".
Desde un lugar escuro e doloroso, o Palacio de La Cumbre pretende converterse nunha "casa de vítimas" de violacións de dereitos humanos por parte do Estado. Así o propuxeron nun acto celebrado este martes pola tarde na casa de cultura Ernest Lluch de Donostia-San Sebastián as asociacións Egiari Zor, Aranzadi, Argituz, Mikel Zabalza, e os familiares de Josean Lasa e Joxi Zabala.
En 1983, cando os GAL torturaron a Lasa e Zabala no seu interior, o edificio acababa de ser tomado en propiedade polo Ministerio do Interior español. Segundo a Lei de Memoria Democrática de España, o Concello de Donostia-San Sebastián vai quedar agora en mans do Consistorio donostiarra. Pero unha vez que se lle deu o nome de “lugar de memoria”, hai que definir cal será a súa función, e os grupos memorialistas e as vítimas definiron a súa proposta.
En 1983, cando os GAL torturaron a Lasa e Zabala no seu interior, o edificio acababa de ser tomado en propiedade polo Ministerio do Interior español. Agora quedará en mans do Concello de Donostia-San Sebastián, tal e como recolle a Lei española de Memoria Democrática
Un “espazo psicosocial” para a reparación
Trataríase dun espazo que pasaría dun espazo “museográfico ” a outro, segundo explicaron na presentación do martes. Así, buscaría o recoñecemento e reparación das vítimas da policía e de grupos parapoliciales, ademais de promover a investigación e a divulgación.
A proposta contempla unha exposición no interior do edificio sobre o franquismo e as vulneracións de dereitos humanos durante a denominada “Transición”, e un espazo artístico nos xardíns exteriores para que o palacio estea aberto á cidadanía. Ademais, contaría cun espazo de documentación coordinado pola UPV/EHU e Aranzadi.
Trataríase dun espazo que pasaría dun espazo “museográfico ” a outro, segundo explicaron na presentación do martes. Así, buscaría o recoñecemento e reparación das vítimas da policía e grupos parapoliciales, ademais de promover a investigación e a divulgación
A relación con outros proxectos e centros como o Memorial 3 de Marzo de Vitoria-Gasteiz ou o Memorial das Vítimas do Terrorismo, o Museo da Paz de Gernika, o espazo de Gogora en Bilbao ou o Columbario da Dignidade que recolle os restos das vítimas do franquismo.
La Cumbre tamén sería un “espazo psicosocial” que proporcionaría servizos psicolóxicos e sociais para o acompañamento das vítimas. Na presentación, a antropóloga Olatz Retegi explicou que é necesario atender a estas persoas de forma especializada, “porque seguen sendo dolorosas”.
Á espera de resposta institucional
Ademais de familiares das vítimas e representantes políticos, a presentación da proposta contou coa presenza de expertos en memoria como o director de cine Bertha Gaztelumendi ou o investigador de Aranzadi Javi Buces. Segundo explicou este último a Euskadi Irratia, a proposta xa foi trasladada ás institucións públicas, que esperan unha "resposta positiva".
O pasado mes de agosto, varios medios filtraron que o Goberno Vasco e o Concello de San Sebastián xa teñen un borrador entre as súas mans para ir definindo a función e o futuro dA Cumbra: “Estamos a esperar porque hai outras propostas. Quizá non sexa a nosa proposta en cen centésimas, pero o importante é desenvolver ese centro”, dixo Buces.