O pasado sábado, 21 de outubro, presentouse en Gernika a nova dinámica de Sare: "Chaves de Solución".

Nesta presentación, a sociedade civil, representada por persoas de diferentes ámbitos culturais, universitarios, deportivos, etc., referentes da diversidade da sociedade vasca, puxo voz á reivindicación doutra política penal. Estoutra política penal esixe sobre todo humanidade, como manifestaron os maxistrados Martín Pallin ou Garbiñe Biurrun, os ex presidentes Garaikoetxea e Ibarretxe, e as vítimas das máis diversas violencias (Rosa Lluch, Rosa Rodero ou Unai Romano). Así mesmo, esixe a adecuación das sancións ás modalidades diferentes ás actuais. Nestas modalidades contempladas na lexislación penal, a liberdade condicional ou o réxime de semi-liberdade non significa que a pena sexa cumprida na súa totalidade, senón que pode ser cumprida nas súas distintas modalidades desde a aplicación do terceiro grao penal.

Hai uns días, hai dous anos que a competencia penal traspasouse ao Goberno Vasco, publicamos a nosa valoración dentro da Rede, desde a esperanza. Sabendo que a Audiencia Nacional e o Ministerio Fiscal recorren permanentemente as decisións acordadas polos Xulgados de Xustiza dos Tribunais Superiores de Xustiza e o Goberno Vasco, fixémolo con ese estado de ánimo, porque vemos posibilidades de avanzar na solución xusta do problema dos presos. Sen esquecer, por suposto, a necesidade dun tratamento equitativo a todas as vítimas de todas as violencias producidas en Euskal Herria. Porque dar solución a estes dous problemas axudaranos a avanzar como sociedade vasca, que en definitiva nos levará a alcanzar acordos entre os diferentes que estamos tan obrigados e a asumir compromisos contra toda vulneración de dereitos, Dereitos Humanos.

En Gernika lembramos, a pesar das dificultades, especialmente as xudiciais, que a política penal ha evolucionado positivamente nos últimos tres anos. A política de afastamento púxose fin e nesta nova etapa, os presos vascos han deixado atrás o primeiro grao. Agora todos os presos están en segundo grao, aínda que as decisións inxustificables da Audiencia Nacional impídenlles avanzar con normalidade de segundo a terceiro.

Acabamos de dar comezo a esta nova etapa. Difícil, complicado, pero sen dúbida fundamental para consolidar a nosa convivencia.

Non ten ningunha xustificación o mantemento da excepción xurídica e, por tanto, para pór fin á mesma, volvemos lanzar o firme compromiso adquirido polos axentes políticos, sindicais e sociais.

O feito de que a Fiscalía recorra o 75% das progresións de grao propostas polos Tribunais Territoriais e ratificadas pola Administración penal comunitaria non é só un problema que afecta directamente aos presos vascos, senón tamén ao propio Goberno, que está a recorrer constantemente as decisións que toman os profesionais penais, que son os que mellor coñecen a evolución destes prisioneiros.

Como consecuencia diso, estes presos viven a evolución da súa situación penal baixo unha forte tensión, xa que as decisións xudiciais ditadas polo xulgado competente da Audiencia Nacional resólvense con frecuencia lonxe dos criterios xurídicos aplicables aos centros penais. Isto, sen dúbida, provoca enormes danos no ánimo dos presos.

A Audiencia Nacional, a máis de catrocentos quilómetros de distancia, segue exercendo unha xurisdición especial que xurdiu nun momento e contexto determinado no que a situación actual ha superado, sen ningún tipo de consideración xurídica, negándose a aceptar a nova realidade e retorcendo o Dereito para aplicar unha versión do dereito que non contempla o principio de inclusión.

Dixémolo moitas veces, pero volvémolo a repetir hoxe, non estamos a pedir privilexios para ninguén. Non. Esiximos legalidade. A mesma legalidade que se aplica a calquera outro preso de miles de presos existentes.

A abolición do "Dereito Penal do Inimigo", centrado na falta de dereitos, e o retorno ao dereito penal e penal dos cidadáns, non é máis que o recoñecemento da indivisibilidad e universalidade de todos os dereitos humanos. Hai que volver á convivencia democrática, sen discriminación inxustificable nin dobre viga de medir.

Estamos a falar de presos que levan moitos anos en prisión. Algúns, máis de 30 anos. Estamos a falar de presos que cumpriron máis dunha parte das condenas hai tempo e non hai lei que diga que non poden cumprir a pena doutra maneira, fóra das murallas do cárcere.

Por todo iso, "Chaves de Solución". Temos que ter a chave. Chaves da solución. A propia sociedade vasca debe ser, a través das súas institucións políticas e xudiciais, a principal partícipe que deseña o retorno destes presos aos seus fogares. O obxectivo é pór fin ás exencións e, en aplicación da política penal ordinaria, ir abrindo ese camiño de volta a casa despois de décadas de privación de liberdade.

Mencionámolo ao comezo deste artigo. Esta reivindicación é compatible co respecto debido a todas as vítimas das diferentes violencias sufridas.

A todas estas vítimas queremos dicirlles que somos conscientes da súa dor, que sentimos a súa dor e que o compartimos con elas. Queremos reafirmar a defensa dos dereitos humanos e pedímoslles que fagan un esforzo para entender a nosa defensa de todos os dereitos. Porque a vulneración de dereitos supón a continuidade das violacións vividas, a través dunha cadea de consecuencias infinita, porque non se atende ás sancións que xa cumpriron. Nunha democracia os presos teñen dereitos no seu camiño para cumprir as súas penas, e si néganselles, négaselles a propia democracia. O recoñecemento e a promoción dos seus dereitos non vai contra as vítimas. Esta oposición entre presos e vítimas é unha falacia que conseguiu arraigar unha visión extrema da política pero que non ten cabida na época da convivencia normalizada. Entendemos a dor das vítimas. Como non o imos a entender! E non queremos aumentar esa dor coa nosa acción. O noso único obxectivo é a defensa dos dereitos fundamentais dos presos vascos, sen outros obxectivos nin formulacións políticas.

Chaves de reparación. Esa será a reivindicación que o 13 de xaneiro volverán facer miles de vascos nas rúas de Bilbao.

Joseba Azkarraga e Bego Atxa, portavoces da Rede Cidadá