argia.eus
INPRIMATU
Cheiro de vestiarios deportivos ao céspede
  • Tomou aspirina hai tempo? É o fármaco máis coñecido e utilizado no mundo durante máis dun século. O seu compoñente é acedo acetilsalicílico, descuberto en 1853, procedente do ácido salicílico atopado en 1838. A orixe do famoso fármaco foi o ácido extraído da raíz dunha planta. Os salgueiros e as vimbias (Salix spp) son ricos neste salicílico, de aí o nome do ácido, pero o nome da aspirina ten outra orixe, outra planta.
Jakoba Errekondo 2023ko uztailaren 17a
"Soro-erregina" edo "nasailorea". Argazkia: Jakoba Errekondo / CC-BY-SA.

Chámase Burdilinda (Filipendula vulgaris). As raíces que deron lugar ao ácido salicílico eran as súas, con fíos ou raíces en forma de canecillos ou tubérculos roscados. De aí vén o burdilinda colgado dun fío, ou o que é o mesmo Filipendula, o filum latino "fío" e o pendulum "colgante", que son tubérculos colgantes unidos por unha fina raíz. Nun principio, en lugar do xénero Filipendula, estaba clasificado no xénero Spiraea e de aí a aspirina. A publicación de 1991 da prestixiosa enciclopedia Quid de Domenique Fremy di: O nome científico da aspirina, marca rexistrada por Bayer en 1899, deriva do prefixo “A” (que indica a acetilación do acetil) e das abreviaturas "spir" Spirsaüre (en alemán "espirea aceda") e "ine" (sufijo clásico da química industrial).

No País Vasco existen dúas especies do xénero Filipendula: o citado burdilinda, tamén chamado semelore e semelili, e a Filipendula ulmaría coñecida como “nascal” ou “raíña do campo” ou “raíña dos vales”. A esta última chámaselle ulmaria (Ulmus spp.) vénlle do seu parecido. Aínda que Itziar, Galdames ou Balmaseda poden atoparse no sur de Euskal Herria, pero o nasador vive en todo o territorio en terreos moi húmidos: aliseda (Alnus glutinosa), regatas de auga, tesoira fundida, megaforbio de montaña…

Chámaselle raíña de campo ou raíña dos vales porque tende a imporse nos prados húmidos, sobre todo naqueles nos que o gando non se paste ou non se sega con frecuencia. Si o pasteiro abandónase, o seu dominio é rápido e empobrece a flora autóctona. Ten un forte arraigamento, a cadea de tubérculos mencionada, e esténdese con facilidade. Á súa vez, esta sustancia xeradora de aspirina nas raíces ten un efecto fitotóxico que prexudica ás outras plantas que a rodean, impedindo o seu desenvolvemento. O chamado “cheiro do vestiario deportivo” que vas escoitar si esmagas esa raíz débese a estes compoñentes, que forman parte dos toques que os deportistas utilizarán para curar golpes e contusións. No Diario de 02/08/1971 publicado en Baiona di: “O nasalor é un bo curador dos rumatismos, xa que fai suar e cala 50 gramos de pintura en auga fervendo”. Espertando e pechando; deportistas…