O negocio do tráfico de persoas negras, neste caso de África ao Caribe, tamén tivo protagonistas a membros da oligarquía vasca. Por exemplo, a familia Ybarra de Neguri foi unha gran beneficiaria. Algúns membros desta familia mantiveron este negocio no século XIX. É curioso observar que nas súas comunicacións internas mencionábanse as mercadorías –o tráfico de escravos–, os “681 vultos” e a “conca de 600 la sucia”. Para evitar o comiso do exército de guerra británico, os escravos eran arroxados ao mar antes de chegar ao porto, e así escollían aos máis fortes que nadarían até a costa.

Dese “negocio” escribiu tamén Javier de Ibarra, desa saga, nos capítulos 5 e 6 do libro Nós os Ybarra (Gu, ibarratarrok), que conclúe así: “E así terminou a penetración dos ybarratarras en negocios tan turbulentos”. O tráfico selectivo de escravos no Golfo de Guinea non foi máis que “negocios revoltos”? A creación de armas para o exército franquista e os seus aliados no feudo dos Ybarra, nos altos fornos AHV, en 1936, tamén foron “negocios mesturados”?

O capitalismo sempre foi salvaxe, antihumano, antisocial e mesmo criminal. A pesar de que hoxe en día queren vestirse cunha cara máis humana, este capitalismo segue atacando e seguirá atacando polas mesmas claves, buscando o máximo rendemento. Un sistema no que o obxectivo sempre xustifica os recursos.