Como xorde a iniciativa Batera zaindu?

Creamos a rede para dar resposta ás necesidades de coidado derivadas da crise do Covid 19. Sabemos que moitas destas necesidades existían antes do inicio da crise sanitaria e, desgraciadamente, esta situación non fixo máis que agravalas. Outras moitas son as necesidades contextuais: as necesidades dos pais e nais que non poden atender aos nenos e nenas que están en casa, as necesidades dos e as veciñas que viven soas e en illamento, as que están en risco de saúde… Vendo que as institucións non se atrevían a facer fronte a estas situacións e necesidades, asumimos a responsabilidade e démoslle forma a Batera.

Máis de 2.500 persoas déronse de alta para axudar na inscrición. Cantos son?

En 48 horas tras a presentación da rede conseguiuse reunir a 1.500 persoas, e co paso das horas o número de voluntarios non fixo máis que aumentar. Desta maneira, organizámonos en 22 barrios e descentralizámonos en 50 zonas, dando unha resposta rápida e segura ás primeiras necesidades de coidados. De hora en hora, a cantidade crece constantemente: en redes sociais, en grupos de barrio… Cada vez somos máis e a medida que avancen os días pensamos que seremos máis e máis: aínda se esperan momentos complicados que farán aflorar máis necesidades de coidado.

Moitas veces resúltanos máis fácil pedir axuda que axuda. Están a recibir solicitudes de axuda? Que tipo de persoa ou que axuda?

Iso é así, cústanos recoñecer que somos vulnerables. O sistema fainos crer que non necesitamos a ninguén máis para sobrevivir. E iso leva que as necesidades de coidados e as tarefas de coidado estean, entre outras moitas razóns, no ámbito máis privado. E xa é hora de dar o salto da custodia privada ao colectivo. Grazas á explotación das mulleres*, os traballos de coidado salguen gratis ao sistema. O capital non podería acumular tanta riqueza se non se fixesen de forma gratuíta ou en condicións de traballo moi precarias. O Movemento Feminista de Euskal Herria leva anos esixindo unha reorganización social do coidado, o que esixe a ruptura do sistema. A prioridade é traer vidas ao centro, e iso lévanos a pensar como soster a vida colectivamente. A rede Batera é un pequeno paso nesa reestruturación, forzado pola situación, pero que traerá moitas leccións. Isto non fixo máis que empezar. E todas as persoas temos que recibir e dar coidados en moitos momentos da nosa vida.

Até agora na rede Batera atopamos varias necesidades: acudir ao centro de saúde a recoller a baixa, ir buscar os medicamentos, facer a compra, baixar o lixo, falar…

Ademais de axudar ás persoas que o solicitaron, estades a realizar outros traballos.

Diriamos que a rede ten dous obxectivos. Por unha banda, dar resposta ás necesidades de coidados que se expoñan. Para iso, estamos a elaborar criterios, protocolos ou ferramentas para que a atención sexa o máis próxima e segura posible, tanto para os acompañantes como para os receptores. Difundimos carteis, vídeos e lecturas. Doutra banda, tamén temos como obxectivo fortalecer a comunidade. Para conseguilo puxemos en marcha numerosas dinámicas para visibilizar que a participación de todos os veciños e veciñas é imprescindible para que Batasuna avance.

Como se está organizando?

A nosa prioridade é promover a organización dos portais. Dispomos dun modelo de carta en diferentes idiomas para colgar nos portais. Como veciños ofrecemos a nosa axuda aos demais na carta. Priorizamos este funcionamento porque é o máis próximo, eficaz, seguro e práctico. Pero tamén porque é moi útil para crear comunidade.

As necesidades que chegan ao teléfono que puxemos en contacto diríxense aos barrios afectados e son xestionadas polos grupos locais. Garantimos que as persoas que vaian realizar labores de vixilancia coñezan os nosos protocolos e fagan un seguimento dos mesmos.

 

 

 

 

 

 

Reivindicades a comunidade e a autoorganización, entre outras cousas. Que significan esas palabras para vós?

Batera é unha creación colectiva, plural e aberta para dar resposta ás tendencias e valores individualistas vixentes. Os elementos esenciais para a vida están a debilitarse constantemente e as nosas necesidades de coidado mutuo son moitas. A crise do coronavirus deixou máis claras estas necesidades. Só vemos unha forma de facer fronte: fortalecer a comunidade e a autoorganización.

O movemento popular leva anos dando sentido a estas palabras. A teoría para a inspiración si, pero a práctica debe ser o que nos define. É un reto enorme o que temos entre mans, e esperamos que sexa o punto de partida desta rede. A creatividade está a ser o noso tesouro: até agora a rúa foi o noso espazo natural de acción; agora tócanos tecer coñecementos e complicidades desde casa e traballar con ilusión. A rede é á vez base e obxectivo: coa participación de todos os veciños e veciñas practicamos e damos sentido aos valores de solidariedade, colaboración, apoio, intercambio, compromiso...

Que papel credes que deben xogar as institucións e os servizos públicos? Estades a manter algunha relación con alguén?

O Goberno Vasco non pode delegar unicamente nos voluntarios as tarefas básicas de coidados. Pero mentres o Goberno Vasco e o resto de institucións públicas non asuman as súas responsabilidades, nós continuaremos actuando con responsabilidade. Con todo, percibimos que desde algunhas institucións hai vontade de obstaculizar ou, polo menos, controlar este traballo. Púxose en marcha antes de que se declarase o estado de alarma para facer fronte á difícil situación que ía vir Batera. Nas primeiras horas da declaración do estado de alarma, a rede converteuse nunha das ferramentas máis únicas para garantir os labores de vixilancia prioritaria.

Queremos deixar claro que nós non temos ningunha vontade de representar o traballo de ninguén, cremos que o que estamos a facer é responsabilidade dos servizos públicos. O que deberían facer os empregados públicos pagos cun salario digno. Esta situación de crise creou novas necesidades de coidados e aumentou as xa existentes, os servizos públicos non lles atenden e nós organizámonos para satisfacer esas necesidades. É a nosa responsabilidade como cidadáns. Con todo, é urxente que se dea un debate público sobre este tema.

Varios representantes políticos han criticado estas redes de vixilancia. Como recibistes estes comentarios?

Consideramos que se debe recoñecer á cidadanía unha rede de coidados como a que existe na actualidade. Non é só unha cuestión política, é tamén unha cuestión de eficacia, neste momento temos a rede máis organizada e multitudinaria. Os cidadáns organizámonos máis rápido que as institucións e afrontamos as necesidades de coidados. Fixémolo de forma responsable: completamos protocolos e criterios con profesionais da saúde e transmitímolos continuamente aos participantes da rede. As críticas pon máis de manifesto a súa inactividade. A nós vénnos á cabeza outra pregunta: como as institucións garantiron a vixilancia no tres primeiros días da declaración do estado de alarma? En conxunto, esta situación xa se puxo en marcha antes da súa implantación.

Tedes algunha relación con outra rede de vixilancia?

Nós en Vitoria-Gasteiz, de momento, non coñecemos ningún outro. Con todo, é de supor que tamén se crearon e vanse a crear redes con outra perspectiva. Na nosa opinión, tamén é necesario tecer redes, aprender e alimentar desde outras experiencias. Tamén compartir recursos materiais.

Todo apunta a que a situación se prolongará durante semanas, co que se agravarán as situacións. Están a pensar ou discutindo que facer ou que facer ou que prever as situacións?

De momento estamos bastante ocupados coa xestión diaria. Aproveitamos os últimos días para ir concretando un pouco o camiño cara adiante, pero a prioridade até agora foi crear a rede e responder as necesidades de maneira axeitada. Doutra banda, cremos que desde a mesa técnico-política proposta polo Movemento Feminista de EH desenvolveranse respostas máis colectivas e profundas.

Pero insistimos: consideramos que a xestión destas situacións e dar resposta a todas as necesidades dos servizos públicos de calidade é a responsabilidade dos mesmos. Facemos un chamamento á colaboración e á coordinación dos traballos.

Algunha vez terminará o estado de emerxencia. Quizá queiran estreitar a axenda neoliberal para dar unha ‘solución’ á crise... Que situación prevedes? Cre que as redes de vixilancia poden ser útiles tamén neste escenario?

O Covid-19 servirá de escusa para xustificar a crise. Pero temos claro que nos atopamos ante unha crise do sistema. Este modelo de vida é insosteible: desde que empezamos o ano son moitos os traballadores asasinados, a violencia machista ha acabado coa vida de tres mulleres, a masacre de Zaldibar non se pode esquecer… A situación creada polo virus puxo de manifesto a necesidade dun sistema sanitario público de calidade, a necesidade de servizos sociais que teñan en conta a todas as persoas. Priorizar vidas é a única opción. Poida que no futuro tome unha forma diferente, pero estou convencido de que o traballo realizado estes días deixará a súa pegada. A unidade terá moito que dicir e facer.