Cada un recoñece as súas cordas como vítimas. Nada máis. Con demasiada frecuencia vemos tensións respecto diso. Quen temos que lembrar e quen non, salvo para dicilo mal.

A verdade é que o punto de vista condiciona a percepción e a sentenza. De onde miramos? Temos en conta os últimos 60 anos? Desde 1936? Sempre podemos atopar un opresor e un defensor. Pero quen é quen nas películas de western? Western non conta toda a película, senón a parte interesada, ocultando a orixe do conflito. Nin a nós cóntannos a orixe do noso nas escolas.

Necesitamos unha perspectiva. A perspectiva que temos dun cume montañoso para coñecer a orografía da nosa contorna. Dada pola altura, metros. Por iso cremos que temos que ter en conta un período de séculos para identificar aos verdugos e ás vítimas.

Os vascos creamos o Estado en 824 para protexer a nosa sociedade e a nosa cultura. Ante as ameazas, organizamos unha forza armada de defensa, como é habitual en todo Estado. En resumo, dividíronnos en 1200, 1512 e 1620 e domináronnos. Roubáronnos a independencia con forza. Non fomos capaces de resistir a agresión, pero si de sobrevivir ás consecuencias. Desde entón realizamos algúns intentos estériles de recuperar a soberanía.

Desde esta perspectiva, sabemos perfectamente quen son os verdugos e que as vítimas somos nós: os vascos, a nosa cultura, coa nosa lingua. As persoas que vivimos ameazadas por desaparecer do mapa aos poucos. Datos de uso do eúscaro á baixa, as últimas sentenzas das “xustizas” de Francia e España… testemuñas.

Os vascos somos a principal vítima desde hai tempo. Como son indios en América. Convidámosvos a coñecer a historia dos nosos séculos para gañar perspectiva e tomar conciencia da situación tanto nas escolas como en casa.

Jexux Agirresarobe e Iñaki Idigoras Igartua