"Foi a mellor decisión que tomamos nas nosas vidas", afirman os seus familiares no Diario de Noticias deste martes. -Porque na residencia deixáronlle na rúa como a un can. Os familiares destacaron que, tras abandonar a residencia, os seus familiares puideron darlle os últimos coidados e o adeus de cerca á familia.

Joxe Ulibarrena naceu en Peralta (Navarra) o 25 de xaneiro de 1924. Tras cursar os seus estudos na Escola de Artes e Oficios de Pamplona, en Valladolid permaneceu tres anos en talleres de famosos tallistas. De alí marchouse a París cunha bolsa. Tras permanecer alí catro anos, marchouse a Venezuela afastándose da atafegante atmosfera de aquí. Foi axente cultural na Euskal Etxea de Caracas. Sete anos despois, en 1959, regresou e puxo en marcha a Fundación Pedro Mariscal de Navarra co seu tres fillos maiores. En 1964 inaugurouse en Berrioplano o primeiro museo etnográfico. Despois, conviviu coa súa segunda muller durante varios anos na venda de antigüidades en Alacante, realizando traballos de decoración e esculturas. Regresaron a Pamplona para atender á nai de Joxe, que estaba moi avanzada de idade.

A finais dos 80 foi trasladado a Arteta (Navarra), onde traballou na realización de esculturas, no desenvolvemento de investigacións etnolóxicas e no museo. Felix Urabayen, Esteban do Pai Adobain, Príncipe de Viana, Raimundo Lanas, cantante de xotas, pelotari, laialari e o monumento á Batalla de Noain de Salinas de Ouro son algunhas das súas esculturas máis coñecidas. Ademais, publicou máis de dez libros.

Reyes Ilintxeta describía así nesta entrevista realizada en 2011 para ARGIA: “O coñecemento das xentes humildes, os coñecementos desenvolvidos ao longo dos séculos, as ferramentas e os dispositivos ideados para diferentes profesións, o auzolan e a veciñanza, o carácter propio dos euskaldunes, todo iso é o que reivindica o escultor valente e liberador de Peralta fronte á sociedade moderna actual”.

O que tivo a oportunidade de visitar o seu museo de Arteta, atoparíao alí de guía e pronto se atoparía con que era un home con moita enerxía. Na citada entrevista, por exemplo, referíase ao que lle dixo ao presidente do Goberno de Navarra, Miguel Sanz: “Unha vez díxenlle a Corella [Miguel Sanz]: 'Non me digas que teño unha gran afección polas cousas dos vascos, porque ti tamén tes orixe vasca. Sendo tan navarro, vostede sabe o que significa a palabra Nabarra? Vostede non sabe nin sequera que iso é euskera. Provén da palabra naba e significa un campo chan e amplo. E nin sequera sabes o nome da túa nai. Ti es o fillo da túa nai, nada máis, pero se queres ter outra nai iso é outra cousa”.

Tamén a guerra do 36 chegara ás súas entrañas: “Eu tiña 11 anos cando mataron ao meu pai na nosa casa e cando vin como no Castelo Fígado de Pamplona fusilaron a tres novos –dous mozos e unha muller-. Caeron abrazados ao solo. Só o fan os que non o saben. Os que non saben o que fan. E entón Sanz dixo: -Bo, bo, vese que vostede é un poeta? '”.

Aquí algunhas das fotos de Dani Blanco naquel encontro de 2011: