- Un grupo de expertos publicou na revista científica internacional un artigo que explica a investigación máis “completa” sobre a peza de bronce exposta no pobo fortificado da Idade do Hierro de Irulegi. Incorpora novidades que até agora non sabiamos.
Cando en novembro de 2022 demos conta da man de Irulegi, Mattin Aiestaran afirmou a ARGIA que os resultados do estudo sobre a man ían ser publicados na revista Antiquity. Pouco máis dun ano despois, temos entre mans o artigo que dá garantía científica internacional á investigación, e podemos coñecer máis datos sobre as escavacións e interpretacións máis precisas sobre as inscricións en eúscaro da antigüidade.
O artigo asínano o propio director de escavación, Mattin Aiestaran, o catedrático de Filoloxía da Universidade de Barcelona, Javier Velaza, e o lingüista e catedrático da UPV, Joaquín Gorrochategui, xunto con outras ducias de investigadores, entre eles o colaborador de ARGIA, Josu Narbarte, que escribiu unha reportaxe sobre o xacemento de Irulegi.
Dúas cerámicas con inscricións e un stilus
O artigo de Antiquity sinala que na Idade de Hierro existen indicios claros da destrución e abandono do poboado de Irulegi no contexto da Guerra Sertorial, como se puido comprobar na escavación realizada. Con todo, a análise céntrase na man de bronce. Di que ten inscricións escritas nun “subsistema gráfico paleohispánico”, que Velaza chamou “vascón” e que para moitos sería o eúscaro antigo.
Pero, ademais da man, os investigadores atoparon estruturas singulares e miles de pezas máis nas escavacións, das que probablemente coñeceremos máis adiante. Algúns destes materiais están relacionados coa escritura, no mesmo lugar en que se atopaba a man, como dous anacos de cerámica con inscricións esgrafiadas e un stilus, un útil para escribir en tablillas: “Así, a man asegura que os vascones sabían escribir na súa lingua”, explica a Sociedade de Ciencias Aranzadi.
.jpg)
En canto á transcrición de inscricións, o artigo introduce unha nova interpretación. Así, na inscrición esgrafiada máis ao interior pódese ler sen crear segundo os expertos, e logo na punteada colocaríase nun lugar de orixe. Ademais, a primeira palabra da segunda fila foi transcrita como “che” en lugar de “ku”.
Matices de lingüistas
A principios de xaneiro no último número da revista Fontes Linguae Vasconum traballouse profundamente a man de Irulegi na colección de artigos editados por Gorrochategui e pola filóloga da Universidade de Navarra Ekaitz Santazilia. Nel dicíase que non se pode asegurar que o idioma que aparece na inscrición da man sexa parente do eúscaro e que aínda non se pode establecer ese vínculo. A publicación expón un tema de debate vivo.
Aranzadi puxo as bases para investigar os achados sobre a situación, vida, idioma e crenzas dos vascones
O artigo de Antiquity recolle tamén eses matices realizados polos lingüistas, e di que as implicacións que pode ter o descubrimento da man para a comprensión epigráfica e histórica do “territorio basconico”, así como as posibles conexións entre as linguas vascófonas e ibéricas e o eúscaro moderno, esixen unha “análise máis profunda”.
En calquera caso, Aranzadi puxo as bases para investigar os achados sobre os asentamentos, formas de vida, linguas e crenzas dos vascones, e a publicación do artigo en Antiquity supón un “novo impulso” á investigación arqueolóxica e un “eco internacional de Irulegi”.