A man de Irulegi, con máis de 2.000 anos de antigüidade, está a ser un incentivo sen precedentes na conciencia nacional de Euskal Herria. O seu impacto, para que os vascos sentan tan fortes e emotivamente interpelados, convídanos a pensar o que realmente hai detrás deste descubrimento.
Non se trata dunha noticia buxán, dun acontecemento, efémero a curto prazo, senón dun acontecemento, básico na materialización da nosa identidade.
O feito é toda creación singular (rara) de alcance universal (mencionada pola revista científica de difusión internacional) que sempre se produce nun lugar concreto (no noso caso en Navarra).
Toda identidade está formada por un imaxinario (imaxes valoradas) e un simbólico (conceptos de signos articulados e compartidos). Neste caso, a man en lámina e os signos escritos nela.
Que relación existe entre identidade e evento? Toda identidade está formada pola real, o acontecemento (creador da noticia). En que campos aparecen os eventos? En ciencia, arte, política e amor. Situamos o acontecemento coñecido como Irulegi no ámbito simbólico-artístico.
O feito rompe cos nosos vellos imaxinarios e simbólicos, polo que, ao principio, provoca un certo rexeitamento en nós
Toda identidade é dinámica ou estática. A identidade estática baséase en sucesos do pasado. A identidade convértese en dinámica, revívese coa creación de novos acontecementos.
Como o feito rompe cos nosos vellos imaxinarios e simbólicos, ao principio provoca un certo rexeitamento en nós, pero ao mesmo tempo aclara as nosas subjetividades. Por iso sitúa a cada persoa na realidade socio-política de Euskal Herria: na identidade vasca ou na española.
Desde o seu descubrimento público, Irulegi destapou identidades españolas escondidas baixo o hipotético vasquismo. Estamos a falar dunha simbolicidad semellante á nosa (a linguaxe e a escritura que se utiliza en todos os procesos creativo-artísticos) e dun imaxinario (a pintura como capacidade artística na arte rupestre), base da orixe do eúscaro, que negan a capacidade de ter, impregnada de iberismo. Oteiza dicía co seu terminología que si eran capaces de pintar os nosos antepasados era porque falaban en eúscaro. E si falaban tamén escribían.
Non podemos esquecer que os nosos sentimentos de identidade e pertenza quedaron dalgunha maneira “tocados” coa posible fraude de Iruña Veleia. A aparición de Irulegi reactualiza con toda a súa forza e anula toda manobra difamatoria a favor da identidade española.
Porque todo acontecemento divide o tempo e marca un antes e un despois en cada unha das zonas que se producen. Por iso podemos dicir que en Euskal Herria hai e haberá un antes e un despois de Irulegi.
Nicolás Xamardo, Xabier Rodríguez