Con motivo do vixésimo aniversario da Institución Pública do Eúscaro en 2024, os axentes culturais do eúscaro puxéronse de manifesto no manifesto lido o 16 de decembro no seo da Confederación Vasca: “A creación do PSE supuxo un fito importante na posta en marcha da política lingüística pública, xunto ao traballo realizado pola industria vasca durante décadas. Vinte anos máis tarde fíxose moito máis e si hai moitos que facer”. Por exemplo, nos últimos anos conseguiuse deter o declive dos vascoparlantes. Con todo, na medida en que proporcionalmente somos cada vez máis minoritarios os vascos –en 2006 eramos o 26,4%, en 2022 estaremos o 19% e o 16% para 2050–, no manifesto ponse de manifesto que a situación é preocupante e nese reto púxose: “Tal e como se conseguiu manter o número de vascohablantes, agora temos o reto de desenvolver a proporción de euskaldunes, que dependerá do lugar da lingua na sociedade e das posibilidades de uso do eúscaro por parte dos falantes”.

Para conseguilo, no manifesto esíxese unha “planificación real”, unha política lingüística “audaz” e unha folla de ruta para que o número de vascos chegue do 19% ao 30%. Unha cuarta reivindicación é que Ipar Euskal Herria declárese territorio de experimentación para a recuperación lingüística. No manifesto lémbrase a obrigación do PSE: “O PSE ten a obrigación de elaborar, definir e executar unha política lingüística pública compartida. A nivel do País Vasco Norte e dentro de cada institución. Cal é a planificación lingüística actual do Colexio Vasco? Cal é o do departamento? Rexional e estatal?”.

A Confederación Vasca di que si hai vontade e valentía pódese superar o reto: “Non podemos máis chuchear. O idioma tamén está en situación de emerxencia, pero non hai fatalidade. Con obxectivos consensuados, recursos axeitados e unha colaboración sólida, conseguiremos dar un futuro ao eúscaro. Necesitamos unha verdadeira casa fixa. Coidando as raíces do eúscaro, abrindo a horta do eúscaro aos brotes e ás novas plantas salvaremos a lingua”.

O peso das políticas lingüísticas sobre o eúscaro

A Confederación Vasca pide ás institucións que interveñan: “Non poden impor como antes de 2004 todo o peso da política lingüística sobre a sociedade vasca”. Critican as prioridades das institucións públicas en relación cos recursos de cen mil máis habitantes previstos para o País Vasco Norte para o ano 2050. “O desenvolvemento de infraestruturas de acollida para novas persoas, vivendas, rede de enerxía eléctrica, auga e residuos realizarase a través de decenas de plans e millóns de euros. Con todo, non se prevé ningún tipo de planificación para axudar a euskaldunizar aos franceses monolingües e aos recentemente chegados que viven hoxe aquí”, denuncian.

Piden que se dea prioridade e recursos ao eúscaro: “O ensino en eúscaro, tanto no ámbito infantil como no de adultos, non se desenvolve ou dificulta coa suficiente velocidade. O lecer, a infancia, os medios de comunicación, as asociacións que traballan en torno ao eúscaro en xeral non teñen os recursos necesarios”.

No próximo número de ARGIA, Jenofa Berhokoirigoin traballou en profundidade o que vén nas políticas lingüísticas do País Vasco Norte e que a actividade cultural vasca esixe.