Regularmente, o debate sobre as ikastolas sacode Araba, Bizkaia e Gipuzkoa. En decembro presentouse o encontro Euskal Eskola Publikoa Harro, e tirando dese fío produciuse un gran incendio. Hai persoas que non poden ver as ikastolas á vista, pensando que esas ikastolas son “privadas”. No contexto de Euskal Herria, non é o debate actual sobre a privacidade e a publicidade, pero parece que algúns non queren ver que non é o mesmo a rede pública dun pobo libre que a dun pobo sometido. Na CAV é ir en contra das ikastolas pensar que a situación política da CAV é normalizada e non depende de España, e que a educación “vasca” non obedece ao ministerio de Educación español; ou, si non, senten cómodas e dependentes de España, e limítanse a un autonomismo.

Sen dúbida, na educación pública tamén hai profesores que se esforzan por seguir o currículo vasco. Pero nesta competencia entre o currículo oficial e o currículo vasco, a Federación de Ikastolas é unha estrutura fundamental, xa que é o maior fito para a súa creación e difusión.

Doutra banda, a Federación de Ikastolas é, xunto con AEK, a maior organización nacional de Euskal Herria. A Federación de Ikastolas non é unha institución excesivamente próspera en canto a recursos, pero si ten a forza suficiente é porque ten ikastolas en todo o País Vasco.

Se non houbese ikastolas en Gipuzkoa, Bizkaia e Álava (ou si tivesen que funcionar sen subvención), custaríalles sobrevivir a Tudela e a outros lugares, e sufrirían ben en Sohüta, Donapaleu ou A Capital (por exemplo). E o fol do currículo vasco tamén sopraría pouco vento.

Orgulloso da Escola Pública Vasca di que “quere reivindicar unha escola única para todo o sistema educativo vasco, apostando como pobo polo público, os dereitos colectivos e a igualdade de oportunidades para todos os nosos nenos e nenas”. En canto a todo o sistema educativo vasco, descartouse a Navarra e Iparralde. Este erro baséase na visión de país e territorio que se debilitou enormemente nos últimos anos.

E isto é, sobre todo, responsabilidade da administración da CAV e dos partidos políticos e sindicatos que traballan na política da CAV. Desde que o problema de Euskal Herria viuse totalmente asimétrico, desde que empezamos a actuar de acordo a “tres realidades”, a falta de solidariedade e o feito de facer as cousas sen pensar xuntos fai que algúns só pensen na política en función da situación da CAPV.

Por tanto, ver o tema das ikastolas só en función da realidade administrativa da CAPV. Se este pobo ten que avanzar, farao entre todos, pero se os da CAV queren xestionalo todo por si mesmos, porían a Navarra e Iparralde nunha gran dificultade.

Porque, no fondo dese debate sobre as ikastolas, non é só unha cuestión das ikastolas: reflicte tamén a falta de unidade que se manifesta noutros ámbitos. Se o noso proxecto político é liberar a Euskal Herria dos costumes de España e Francia e construír un país unido, temos institucións nacionais como a Federación de Ikastolas.

Evidentemente, o tema da educación é estratéxico. Complexo tamén, sen dúbida. Pero, efectivamente, a educación vasca non pode ser analizada e decidida desde as lentes desa organización administrativa daniña que non aceptamos. Esta organización non nos serve para responder as preguntas e inquietudes que temos. O debate faise en todo o territorio e cunha visión de país, ou sempre caemos na mesma pedra. E desaparecer como pobo.