“Si a menstruación dá dor significa que hai unha patoloxía detrás, polo que cando dicimos que temos dor terían que atender e analizar a causa”. As palabras son de Nerea Barba Ramos (Pamplona, 1987), presidenta da Asociación Emdometría de Navarra Asenna. Queren visibilizar a enfermidade, protexerse e dar formacións, entre outras cousas. A asociación foi creada entre seis persoas con endometriosis: “Moita xente vén á asociación cansa de ir dun médico a outro e non sabe onde ir”.

A endometriosis é unha dor crónica que se orixina cando o endometrio prodúcese fóra do útero, como ovarios, trompas, intestinos ou colon. Isto provoca inflamación e dor. “O habitual é que desde mozo moitos deles teñan dor que non vaia cun ibuprofeno antes, durante e despois de que baixe o sangrado e a regra”, explica Barba.

A dor por endometriosis pode ser incapacitante para mulleres e persoas con útero: “Inflúe nas cousas do día a día, porque como se ensucia moito é moi incómodo e a dor déixanos na cama”. Por exemplo, Bárbara sofre dor todos os días: “Tiven que pór unha denuncia e déronme a incapacidade permanente para traballar”.

Desde que ten a menstruación sofre unha “tremenda” dor que lle fai cambiar de médico. Cando quería quedarse embarazada tivo grandes dificultades por dor e quistes. Custoulle dous anos e medio quedarse embarazada: “O embarazo foi moi duro, e despois a dor era cada vez maior, pola anemia que sentía cada día e que me facía perder a dor e o coñecemento”. Os médicos din que a dor se reduce despois do embarazo, pero Bárbara denuncia que é un mito: “Tras o parto os estrógenos aumentan e a dor aumenta”.

En 2018 non puido manterse de pé mentres se dirixía ao traballo e foi trasladado ao hospital: “Dixéronme que tiña un quiste tremendo e crían que o ovario se estaba torsionando”. Fixéronlle unha laparoscopia para ver como se enfrontou e viron que todo estaba danado: colon, uretra, ovarios especialmente mal e utero, entre outros. “Ao principio sentín serenidade porque lle puxo nome á dor que sentía desde pequeno e non era algo que eu inventara”.

Un ano despois continuou coa dor e no ano 2020 retiróuselle o útero e o ovario dereito. Tras unha completa operación de pandemia, foi enviado a casa ao día seguinte: “Infectáronme os puntos e queimáronme a vagina tanto por fóra como por dentro, desde entón vivo con dor crónica a diario”.

Antes de recibir o diagnóstico probou de todo: os anticonceptivos causáronlle menopausa e estivo na unidade da dor, pero a dor non se acougou: “Pon parches con medicamentos porque non investigan sobre o tema”. Engade que a súa sensación é que experimentaron con el. Os médicos descoñecen a orixe da endometriosis e por que afecto a unhas mulleres e a unhas e outras persoas que padecen útero: “Non investigan porque somos mulleres, senón un tratamento específico que teriamos hai tempo”.

Subliña a necesidade de prestar atención á prevención canto antes o tratamento semanal: “Nerea Ouses da asociación foi diagnosticada aos 16 anos e desde entón ten unha calidade de vida bastante boa, case sen dor”. Por iso, nos institutos de detección precoz queren dar formacións: “É moi importante empoderar aos mozos e saber cales son os síntomas para poder acudir ao médico”. Tamén queren impartir formación en centros de saúde e hospitais.