Hai dous anos, o 2 de outubro de 2017, o Banco de España e a CNMV asinaron un novo convenio de colaboración para seguir desenvolvendo a educación financeira a nivel estatal durante os anos 2018-2021. Este terceiro plan tiña obxectivos parecidos.

Este ano creamos a rede Máis aló das Finanzas (Rede Vasca de Educación en Finanzas Éticas e Alternativas) e cremos imprescindible compartir a nosa posición ao redor deste terceiro plan estatal.

Estes plans crearon márcaa “Finanzas para todos” e cada primeiro luns de outubro optaron por celebrar o “Día da Educación Financeira”. Para celebrar este día, desenvolveuse unha estratexia de comunicación dixital co obxectivo de chegar ao maior número posible de cidadáns. Aos membros da rede Máis aló do Financeiro preocúpanos a educación financeira que impulsarán nos centros educativos, que a incluíron no currículo educativo.

PISA (Programme for International Student Assestment – Programa Internacional de Avaliación de Estudantes) é un proxecto da Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económicos (OCDE). O obxectivo de PISA é avaliar a formación do alumnado ao final da educación obrigatoria. Os resultados de PISA de 2012 e 2015 mostraron que o Estado español non chegaba á media dos países que participaron na investigación. Ante esta preocupación, os esforzos por incorporar a educación financeira nas escolas intensificáronse.

No Programa Escolar de Educación Financeira participan máis de 500 centros de estudos, sendo as entidades financeiras as que realizan a maior parte das accións relacionadas coa educación financeira. Na nosa opinión, as consecuencias das crises financeiras que padecemos e a desigualdade que se está incrementando pon de manifesto os efectos negativos que pode ter a globalización financeira. Tamén pon de manifesto as graves consecuencias que poden ter os bancos na economía e o benestar das persoas.

O Código de Boas Prácticas para Iniciativas de Educación Financeira, presentado en 2016, fai referencia á imparcialidade como primeiro principio aplicable. Non cremos que se estea respectando, porque os bancos dan materiais e formación aos alumnos, xa que así limitan o modelo de ensino.

Defendemos a equidad, a xustiza social e os dereitos humanos, e por iso cremos que é necesario ter unha actitude crítica ante este modelo financeiro e ante as entidades que o integran. Cremos que é importante que destaquemos que modelo económico queremos e que lugar deben ocupar as finanzas nese modelo. Para que a educación financeira participe no proxecto educativo, é imprescindible impulsar que o sistema financeiro e os bancos aumenten o seu contido sobre os impactos humanos, sociais e medioambientais. E é que temos que adaptar as responsabilidades individuais e colectivas para crear unha sociedade máis xusta e solidaria.

O sistema educativo debe dotar ao alumnado de competencias, carácter crítico e madurez para penetrarse nunha contorna onde as finanzas teñen cada vez máis peso. Neste novo ensino, o sistema financeiro e o sistema económico aparecen diferenciados, aínda que as finanzas son instrumentos da economía. A economía, ao ser unha ciencia social vinculada ás persoas e á contorna, debe ser entendida desde unha perspectiva holística e crítica: as finanzas non poden entenderse de forma illada, sen entender o seu papel no sistema económico e a súa influencia.

Por tanto, debemos denunciar que o único obxectivo do Plan de Educación Financeira é capacitar ao alumnado nos servizos financeiros para a participación no sistema. Non cuestiona este sistema nin o impacto social das accións financeiras. Valora como válido o enfoque hexemónico do sistema económico e presenta as finanzas como ferramentas para xestionar e asegurar as nosas accións, en nome da liberdade. Desta forma, fai totalmente invisible a influencia das decisións financeiras no benestar colectivo.

Necesitamos novos contidos e debates nas aulas para aumentar o compromiso da mocidade en temas como a construción de estruturas económicas e sociais máis xustas, a loita contra a desigualdade, a protección do medio ambiente, o empoderamiento das mulleres, a gobernanza democrática ou a garantía dos dereitos humanos.

Por iso, os membros da Rede Máis Financeira queremos facer un chamamento a promover unha educación financeira que asuma estes principios éticos. Queremos que se potencie a capacidade das finanzas para transformar o mundo dentro da economía real.

Irati Cifuentes, Joseba Larriba, Liher González, Ritxi Usategi Uriarte, Sebastian Gutteridge (membros da rede
Máis aló do Financeiro).