Co fin de evitar inundacións nos barrios do val do Urumea, nos últimos anos fóronse derrubando e reconstruíndo varias pontes que eran barreiras arquitectónicas para o río, como o de Astiñena e o de Espartxo. Con todo, polas súas grandes columnas aínda queda unha ponte que dificulta o río: a ponte de Urdintzu que une os cuarteis co barrio de Loiola.

Coa firma da compravenda de Cuartel, a zona pasará a mans do Concello de San Sebastián, e cando os militares asistan á mesma nun prazo de catro anos, construirase un novo barrio con 1.700 vivendas. Ademais da construción das casas, levarán a cabo outras intervencións como a derriba da ponte de Urdintzu, testemuña de feitos históricos.

De pé desde 1926

A ponte de Urdintzu foi inaugurado en 1926 xunto cos cuarteis. Naquel acto de inauguración, entre outras autoridades, estiveron o rei de España Alfonso XIII, a súa nai María Cristina e o ditador español Primo de Rivera.

De feito, os militares bautizaron a ponte co nome de Alfonso XIII.aren, probablemente porque el inaugurou as instalacións militares. Pola contra, os veciños da zona chamáronlle a ponte de Urdintzu, onde había unha casa con ese nome.

Por iso, en 1998, o Concello introduciu ese nome no seu rueiro oficial. Pola contra, en 2015 produciuse un conflito respecto diso, xa que os militares instalaron placas que dicían Ponte de Alfonso XIII no centro da ponte co escudo de España. A cidadanía comezou a mobilizarse e o concello retirou as placas e colocou o oficial. Pero os militares recolocaron as placas co nome do avó do rei emérito de España, Juan Carlos I, e seguen alí.

O acontecemento máis importante que viviu a ponte foi a guerra do 36, onde se acordou a rendición dos militares golpistas e, por tanto, o triunfo do pobo donostiarra.

De feito, aínda que a sublevación franquista comezou o 18 de xullo de 1936, as tropas dos cuarteis de Loiola non saíron até o 22 a tomar a cidade. Ao saír, con todo, atoparon a resistencia de moitos cidadáns, socialistas, comunistas, nacionalistas e, sobre todo, anarquistas. Houbo duros combates en moitos lugares da cidade, que, a pesar de contar con moitos menos recursos e formación que os colpistas, obrigou aos militares a retroceder até chegar a cercar en cuarteis.

O cuartel foi asediado por Ametzagaina, a zona de Polloe, Txomiñen e outros lugares, ata que os militares non tiveron máis remedio que reunirse coa Xunta de Autoridades. Así, os nacionalistas Manuel Irujo, Rafael Pikabea, José María Lasarte e Juan Antonio Irazusta e o socialista Miguel Amilibia reuníronse na ponte coas autoridades militares José Vallespin, León Carrasco e Enrique Erce para acordar a rendición dos cuarteis de Loiola.

Vallespín non tiña intención de ceder, pero aos colpistas non se lles quedou outra opción, e rendéronse o 28 de xullo, aínda que Vallespin xa fuxira. Deste xeito, os milicianos accederon ao cuartel e puideron adquirir boas armas que posteriormente foron utilizadas para combater o fascismo na fronte.

O guerreiro donostiarra Mario Salegi foi un dos que participou no Sitio e narrou como vivía a súa rendición no verán do 36. Memorias dun gudari (Txalaparta, 2005): «De súpeto, os berros axitaron a terra. ‘Réndense! Réndense!’ Xurdiu un gran balbordo que saía de centos de gargantas. Pairámonos un momento, no medio dun zumbido de alegría, sen crer o que escoitabamos».

A guerra avanzou e finalmente, cara ao 15 de setembro, as tropas franquistas tomaron a cidade. Pero non hai que esquecer que o pobo donostiarra, sen grandes formacións militares e con poucos recursos, conseguiu deter o fascismo durante dous meses, e a ponte de Urdintzu é un símbolo diso. Por tanto, como propugna o proxecto Dinamita Tour, aínda que é necesario derrubar a ponte, non merece a pena o espazo algún recordo que recoñeza, lembre e explique ocorrer?