Ademais, un sistema sectario que caracterizaba á comunidade de identidade irlandesa, así como aos que non pertencían á tradición irlandesa ou á tradición unionista, que lles conducía a ser cidadáns de segunda clase. Toda esta discriminación estaba amparada polo Estado nas adxudicacións de vivenda pública, na procura de emprego e nos votos.

A inxustiza e a represión unionista, o Estado nórdico unilateral, eran o resultado do colonialismo británico e da división irlandesa.

A negación dos dereitos fundamentais no norte, como os dereitos civís, democráticos e humanos, tivo como consecuencia o conflito político que se prolongou desde 1969 até 1997. Pola contra, o Acordo de Venres Santo debuxou en 1998 a liña entre o conflito e os cambios democráticos e o goberno compartido que duraban décadas. O Acordo de Venres Santo converteuse na arquitectura democrática do proceso de paz en Irlanda. Creou unha contorna de principios, valores e normas que permitise transformacións e cambios no norte de Irlanda.

Proba deste cambio é, por exemplo, a extinción do unionismo maioritario no norte desde 2017, en beneficio de Sinn Fein e outros aspectos progresistas. A paisaxe política ha cambiada dramaticamente polo impasse que rodea o Brexit, a pandemia e o Protocolo (onde situar a fronteira da UE co Reino Unido en Irlanda). A política estivo en constante transformación no norte.

Xa son meses, desde que Sinn Fein anunciou que as eleccións do 5 de maio serían as máis importantes dunha xeración. E así foi. Non hai dúas eleccións similares, pero nun primeiro momento chamoume a atención a similitude que existía entre estas eleccións actuais e os xenerais de 2017 debido á implicación política dos electores. Como puiden sentir na demarcación na que me presentei como candidato, a xente quería falar do encarecemento da vida, do estado dos nosos servizos sanitarios, ou dos investimentos económicos destinadas aos servizos públicos.

Falei de que a xente, incluídas as de orixe unionista, dicía que o DUP (Partido Democrático Unionista) tiña institucións públicas e a propia sociedade. Estaban enfadados e frustrados pola enorme dor que o DUP fixo ao poder compartido, despois de que o primeiro ministro (DUP) dimitise baixo a escusa do Protocolo.

Os votantes tamén estaban enfadados polos comentarios realizados polo DUP e os políticos unionistas durante a campaña electoral. Para eles, a toma de posesión dunha persoa que podería ser o primeiro ministro de todos podería ser bloqueada por ser republicana. Porque nestas eleccións estivo moi presente o antigo sectarismo unionista, sinónimo de “un estado unionista do norte”.

A pesar de que todos estes acontecementos afectaron as eleccións, 250.000 persoas votaron unha mensaxe positiva e progresista de Sinn Fein, que provocou un cambio real xuntos. Outros aspectos progresistas foron tamén premiados cos mandatos a favor do cambio. Sen dúbida, as eleccións do 5 de maio foron as máis importantes de toda unha xeración, converténdose nun punto de inflexión.

O Brexit cambiouno todo, e esta vez, unha vez máis, a paisaxe política e social cambiou. Agora pode haber un primeiro ministro que sexa de todos por primeira vez en 101 anos, e ademais existe o potencial de crear un poder compartido máis axeitado.

Con todo, esta axenda positiva está a ameazar directamente ao partido DUP, que se nega a restaurar o poder compartido e as institucións políticas sur-norte. E é aínda máis grave que isto suceda agora, cando hai unha crise que están a sufrir as familias de ambas as partes como consecuencia do encarecemento dunha vida sen precedentes; cando no norte o servizo social e o servizo sanitario son consumidos por unha crise sistémica.

Toda a base do poder compartido vese ameazada polas tácticas do DUP e dos touros, especialmente polas alianzas tóxicas entre o secretario de relacións exteriores dos touros, o Grupo de Investigacións Económicas ERG e o DUP. O acordo internacional e a legalidade internacional, o Acordo de Venres Santo e o Protocolo, están directamente afectados. Están en silencio coa intención de disolver o Acordo de Venres Santo, así como o propio Protocolo, imaxinando unha falsa guerra contra a UE.

A administración taurina actual non ten ningún interese en investir ou manter vínculos co proceso de paz en Irlanda. Aos gatos gordos de Whitehall non lles importa ninguén do norte. E mentres tanto, a actual dirección do DUP escápase de adaptarse ao novo escenario político. Queren xogar cos tratados internacionais e coa legalidade internacional, pensando que, nun contexto de retos políticos máis importantes, a trituración do Acordo de Venres Santo e o uso do veto unionista para evitar o poder compartido non serán problemas nin en casa nin fóra del. Por tanto, hai que actuar con urxencia.

Non se lles pode permitir menosprezar a vontade democrática da sociedade, nin perder o respecto ao mandato maioritario dos parlamentarios.

A UE e a administración estadounidense deben manterse ergueitos, apoiando o Acordo de Venres Santo e defendendo a prioridade dos tratados internacionais e a lexislación internacional. En consecuencia, deberían rexeitar as novas negociacións do Protocolo e do Acordo de Venres Santo, que son necesarias e pendentes.

Cando di que hai que reequilibrar o acordo, o Goberno británico está a impulsar unha axenda contra o Acordo de Venres Santo, utilizando unha retórica a favor do acordo. O que necesita o Acordo de Venres Santo é o seu implementación completa.

O Goberno irlandés debe manterse firme e mostrar unha posición claramente contraria á posición devastadora tanto do DUP como dos touros. E a amarga unidade da sociedade do norte debe ser escoitada con forza. Cando os cinceiros foron claros, estamos ante unha opción difícil, ou aceptamos a chantaxe e volvemos ao pasado ou nos levantamos a favor da democracia.

Só nos queda unha oportunidade, porque a democracia ten que vencer.

(Deklan Kearney é portavoz de Sinn Fein. O artigo foi traducido por Igor Letona e o orixinal foi publicado pola revista 'An Phoblcht')