Reducir. Deberiamos empezar por aí.

Na xerarquía da xestión dos residuos, este primeiro nivel é o de xerar menos residuos, menos contaminación, menos quecemento e, por tanto, menos cambio climático. Non é máis limpo o que máis pasa a escoba, senón o que menos ensucia.

Estamos a diminuír?

En tempos de crises, entre 2008 e 2015, houbo unha certa redución, pero non polo aumento da conciencia ambiental, senón pola crise. Agora parece que a xeración de residuos está a crecer de forma máis lenta, pero segue crecendo. Prodúcese menos dun tipo de residuo, pero máis doutro. Por exemplo, algúns residuos non se emiten de forma sólida ou líquida, pero van á atmosfera como gases de efecto invernadoiro. E eses van crecendo, os cumes contra o cambio climático están no seu punto álxido.

Canto lixo xeramos?

Na comarca de Pamplona xéranse 145.000 toneladas ao ano. E eses son os residuos das casas. Os residuos da agricultura, a gandaría e a industria supoñen o 78% do total, polo que só un 20% son urbanos, domésticos. É dicir, é moito menos o que xera a cidadanía en casa que o que se xera nos produtos da agricultura e a industria.

Vendo que non se toman medidas noutras escalas, hai algún risco de que o cidadán quede na pasividade?

Este é un problema que sempre existe. Hai cidadáns que tratan de mellorar a súa actitude, pero tamén hai cidadáns aos que a comodidade e a preguiza venceron. “Para que facer si os que deberían facer máis, e é verdade, non o fan?”. Tamén hai quen xustifican a non separación dos residuos porque, segundo din, desa maneira créanse postos de traballo para separar os residuos. Eu dígolles a eles: ben, entón, preferiría que os seus fillos tivesen lemas que lles obrigasen a crear máis postos de traballo docentes que se ocupen da súa educación?

Reutilizar, segundo verbo clave.

Deberiamos descartar os produtos dun só uso, xa que non aproveitan toda a potencialidade dos produtos.

 

 

 

 

As botellas de vidro, por exemplo, rompen ao tiralas ao colector.

É terrible, pero iso é o que sucede coas empresas que, por decisión do Estado español, encargáronse da recollida e a reciclaxe do vidro ou plástico. Por exemplo, Ecoembes. É unha empresa financiada por grandes fabricantes de envases de plástico. Por tanto, o seu obxectivo non é reducir o consumo, porque quen o financian non queren reducilo, senón producir máis. O mesmo co vidro. Todas as botellas dunha determinada bebida deberían ser estándar para a súa reutilización. Antigamente facíase e faise, por exemplo, con cervexas. Pero por que non, por exemplo, con tarros de conservas? É dez veces máis barato tomar un bote, limpalo e desinfectarlo que facer un novo. Pero os fabricantes queren producir máis.

E tres, Recicla. Non sería mellor non chegar alí?

Ás veces non hai máis. A materia orgánica, por exemplo, non pode ser reutilizada como tal. Hai que reciclalo, compostando ou facendo o que fan aquí [na Comarca de Pamplona] co quinto colector, é dicir, biometanización. É unha falsa reciclaxe.

Por que?

En economía circular, o lóxico sería recuperar os residuos desde onde viñeron. Isto non se fai facilmente con metano, como na biometanización da planta de HTN en Caparroso. O obxectivo debería ser convertelo en abono natural, compostando. É certo que hai produtos que non poden ser reutilizados pola deterioración da deterioración. Pero é mellor reutilizar o máximo posible e ter menos residuos para reciclar. O deseño é clave. E a deterioración programada supón un gran malgaste.

Unha boa separación non garante a reciclaxe.

Aínda que se separa ben, moitos plásticos, por exemplo, chegan contaminados. En Góngora [planta de xestión de residuos da Mancomunidade da Comarca de Pamplona] selecciónanse os plásticos. Pero logo é Ecoembes o que vai e di: “Isto sérveme, levareino a reciclar, pero isto non me serve, dáme igual se tomaches a responsabilidade de separalo”. Iso vai ao vertedoiro, ao subsolo. Ou o levan á incineradora. O mesmo ocorre co papel ou o cartón. Todo o que leva non é reciclable. Vén Ecoembes, ou Ecopapel, ou Ecovidrio, e din que é ou non é.

Que pode conseguir a organización cidadá?

A xestión o máis próxima posible é un principio básico. Todo o que se recicla como consecuencia da organización popular é bo. É máis, a xestión dos residuos debería descentralizarse totalmente a través das instalacións autónomas. Na compostaxe comunitaria do noso barrio non consumimos enerxía, polo que non hai transporte. Coñeces o custo do transporte do quinto colector? Pois o diesel que queima o camión desde onde se recolle até Caparroso.