- “Teño tres fillos e cando a un deles operóuselle o corazón, púxenme a buscar libros para explicar a morte aos nenos. Todo o que atopei estaba ligado á relixión, e sempre o pensei, ata que o ano pasado vino claro: Para a Noite Negra que celebramos na miña cafetaría de Lezo, decidimos que tiñamos que inventar un personaxe e utilizalo para un libro, todo foi un: por que non facer un conto da morte tirando da Noite Negra? Porque crer na maxia do 31 de outubro pode ser unha maneira de endulzar a morte: na festa desa noite non vemos ao morto, pero el si nos vai a ver e sentiremos ao noso lado”, cóntanos Edurne Mitxito. Así naceu o conto Gau beltza.
No conto Lur o protagonista conta o que lle pasou hai cen anos, mesturando o ambiente do caserío, os mortos e a Noite Negra. A autora é Edurne Mitxeo e os debuxos de Kepa Etxebarria acompañan o texto. Grazas ao apoio do Concello de Lezo, o libro que acaba de publicar pretende, entre outras cousas, facilitar o duelo aos nenos. “A miúdo, a morte sorpréndenos de súpeto e nalgunhas casas quizá non saiban como falar do tema cos nenos; gustaríanos que este conto nos axudase. Aos nenos e nenas dicímoslles que a persoa que morreu quedouse durmida, ou que emprendeu un longo viaxe… pero hai que dicirlles a verdade, que esa persoa morreu, que lle quedou o corazón, que se lle quedou o corazón, que o libro quere ser un medio para iso”. De cada libro vendido, destinarase un euro á Sociedade de Cardiopatías Conxénitas.
A noite negra ou a noite das almas é unha boa escusa para falar da morte. Cada vez son máis os pobos que recuperaron os vellos costumes vascos, fronte á forza de Halloween. Así, cada vez son máis frecuentes os costumes dos nosos antepasados: acendían velas polas almas e baleiraban cabazas, remolachas ou patacas para introducir velas nelas. Mitxito explícanos que o sentido é contrario á festa de Halloween: Halloween escorrenta as almas, e a Noite Negra busca atraer ás almas daqueles aos que amamos, “por iso acéndense as velas para guialas de camiño a casa”. Á fin e ao cabo, nunha época estaba moi presente a morte –as condicións de vida non eran as actuais–, desde pequeno comprendían que formaba parte da vida, e tiñan un día para pensar nas almas. “Cando vivimos hoxe a morte?”.
Unha festa que implicará a todo o pobo
Outro dos obxectivos do conto é impulsar a festa local. Mitxito celebra a Noite Negra na súa cafetaría de Lezo desde 2016, xa que, ademais dun gran éxito, todos os anos reúnense moitos nenos e adultos, pero a súa idea é expandir a festa a todo o pobo. Ir buscar castañas, pedir comida disfrazada de casa en casa, logo xuntarse para comer castañas asadas e o conseguido de casa en casa, botar mensaxes ao lume… Así representa o día Mitxeo. “É unha gran festa para os nenos: disfrazados, de noite, comendo chucherías… Que máis se pode pedir?”.
Tamén pode ser unha noite de xestión do medo para os nenos. “É bo ter un pouco de respecto e de medo, pero o medo que nos deixa inmóbiles non é bo, porque non nos deixa avanzar, e nesas ocasións é importante saber dar a volta á situación. Esta pandemia é un bo exemplo para reflexionar sobre a nosa relación co medo”.