Pómonos en contacto cos membros da Asociación axiña que como nos decatamos de que en Bilbao naceu unha cooperativa que ofrece servizos de mensaxería en bicicleta e ten a súa primeira sede en Deusto. Estivemos con Ihering, Imanol e Mikel, este último de Deusto, para coñecer o proxecto. Tal e como anuncia o nome da empresa, realízase unha repartición en bicicleta en Bilbao. Os dous primeiros están estreitamente ligados ao mundo do ciclismo, Ihering e Imanol, e o terceiro, Mikel, achegouse atraído polo modelo de empresa cooperativa.

O impulsor de Botxo Riders é Ihering. Coñece de cerca a tarefa de facer da bicicleta mensaxeira nas grandes multinacionais. Confesounos que lle gusta o traballo, pero non coincide co modelo de empresa que se imprime a través das plataformas habituais. “Non podía facelo nas plataformas actuais que ofrecen este traballo e pola miña conta decidín abrir un camiño”, explica. Nese camiño atopouse con Imanol e Mikel.

Imanol tamén vén do sector da bicicleta. Estudou a mecánica deste vehículo pola súa conta e gústalle arranxar e reciclar as bicicletas. Cando coñeceu a Ihering decidiu unirse ao proxecto, “porque é unha cooperativa e facémolo nós”. Polo momento, dedícase principalmente á distribución e o mantemento mecánico. Botxo Riders tamén se interesou por Mikel, que acaba de terminar un máster en economía social e solidaria: “Chamoume a atención esta forma de empresa para facer fronte ás plataformas dixitais actuais”. De momento está a traballar en tarefas administrativas, pero a intención é que no futuro “todos e todas o fagan todo”, axudándose mutuamente e “sen relacións de poder”. O tres membros do xurado destacaron a importancia de organizar o traballo entre eles e de tomar decisións a través da asemblea.

 

 

 

 

 

 

A pequenos solidariedade, a grandes competitividade

O modelo de repartición en bicicleta está a causar cada vez máis balbordo. A lei aprobada polo Goberno de España para modificar o contrato dos falsos autónomos entrará en vigor en agosto. Aínda que os sindicatos advertiron de que a lei non será suficiente para facer fronte á precariedade dos traballadores e seguirá beneficiando ás empresas, Glovo xa anunciou que creará patronal xunto con outras empresas para defender os seus intereses, tras abandonar a Confederación Española de Asociacións Empresariais.

Mentres tanto, xurdiron aquí e alá once cooperativas que queren ofrecer este servizo a través dun traballo digno, así como a federación europea de cooperativas de distribución de bicicletas, Coop Cycle. Ofrecen recursos tecnolóxicos e unha rede de apoio a todo aquel que queira iniciar un negocio destas características. Botxo Riderds é un dos socios da cooperativa Eramen, que percorreu máis tempo en Vitoria-Gasteiz. As características comúns de todos eles son que a repartición se fai exclusivamente en bicicleta, son cooperativas, os traballadores non son autónomos e toman as decisións por asemblea.

O referente directo de Botxo Riders son dúas cooperativas creadas polos traballadores en Barcelona e Madrid en 2017, froito das loitas contra Glovo e Delivero, Mensakas e A Pajara respectivamente. Os membros de Portabilidad de Vitoria-Gasteiz tamén lles axudaron a traer este modelo a Euskal Herria. Ademais, segundo adiantáronnos, están a piques de formalizarse outro catro cooperativas en Euskal Herria (Bidasoa, Andoain, Arrasate e Pamplona) e teñen a idea de formar unha federación vasca. “É un sistema cooperativo no que as empresas non compiten entre si, senón que se apoian mutuamente”, redondeou Mikel. “A intención é crear cada vez máis empresas que sigan este modelo e que se unan para facer fronte ás grandes plataformas”, dinos Ihering, confiando en que así teñan máis forza para negociar con clientes e provedores.

Cal é a diferenza coas grandes plataformas?

Fronte á soidade dos distribuidores que viven baixo os algoritmos das aplicacións que organizan o seu traballo, os modelos empresariais que nos ocupan propoñen un modelo colectivo. Tal e como nos explica Imanol, “só existe un ‘rider’ que traballa para unha gran plataforma, comunícase co cliente a través dunha aplicación e non ten ningunha relación coa empresa que dunha maneira falsa proporciónalle unha carga de traballo constante”. Pola contra, eles apostan polo control do traballo en equipo e de todo o proceso de distribución. “A diferenza é grande: nós temos un trato directo con clientes e provedores”, deixou claro.

Tamén nos explicaron que hai unha diferenza para o cliente que solicita o servizo de repartición. Aínda que traballan con particulares, a maior parte dos clientes crese que son empresas, dos sectores da alimentación e a cosmética. Entre elas, hai tendas pequenas e tradicionais que realizan pedidos a través de aplicacións e que prefiren chamar por teléfono. “A aplicación está ben, pero diferéncianos que manteñamos esa proximidade a través das chamadas telefónicas”, engade Ihering.

O impulsor de Botxo Riders cre que aos poucos cada vez son máis coñecidos os proxectos nos que traballan. É máis, confesounos con risa que as grandes plataformas fanlles publicidade. E é que a xente que se opón a este modelo veo “como alternativa” polo “trato próximo” que dan e polos “valores sociais e ecolóxicos” que promoven.

Enfróntanse a grandes plataformas con traballo, pero as súas ideas están moi claras. “É unha situación difícil, estas plataformas son as consecuencias do sistema, que se van regularizando co tempo, pero a lei é lenta e responde a determinados intereses”, explica Mikel. “Nós cremos que é necesario que a xente se organice para dar o mesmo servizo noutras condicións”, subliñou.

 

 

 

 

 

 

Transformación do consumo e do traballo

O aumento das transaccións online supuxo inevitablemente un cambio nos servizos tradicionais de distribución. As empresas que fixeron un negocio redondo han apertado até afogar as condicións dos traballadores en busca da rapidez e a rebaixa. É máis, o confinamento de 2020 e os límites de mobilidade posteriores intensificaron este proceso. Imanol cre que nos afixemos a recibir cousas en casa polas compras online, ata que chegou a ter unha necesidade á hora de consumir. “A forma de consumir e de traballar está a cambiar, pero aínda non está controlada nin regularizada. Estamos nunha etapa de transición, e é difícil porque hai que regulalo todo”, sinalou.

Ihering ten claro que comprar e recibir case calquera cousa sen moverse de casa é un “servizo de luxo”. Na súa opinión, as grandes plataformas conseguiron abaratar e popularizar o servizo pisando as condicións de traballo. “Agora hai moita xente que se dá conta de que ese servizo ten un prezo e que até agora non o pagaron, porque co diñeiro dos distribuidores alguén se está quedando”.

Segundo Mikel, a cooperativa é hoxe o modelo que mellor reflicte que unha empresa é a dos traballadores. Segundo indícanos, “fomenta a igualdade entre os traballadores e traballadoras porque se organizan sen xerarquía”. Así mesmo, quixo engadir que hai cooperativas que foron jerarquizándose a medida que foron crecendo, pero que o seu obxectivo é “manter este modelo igualitario, relacionándose coa economía local e participando na comunidade”.

“Si pódese facer en Bilbao, isto pódese facer en calquera lugar”

Cos baleiros da rede de bidegorris, as pendentes escarpadas dalgúns barrios e o tempo chuvioso do ‘Botxo’, non parece fácil traballar todos os días en bicicleta. En contraposición ás nosas crenzas, o tres ciclistas explicáronnos que na práctica están a ter menos problemas dos que pensaramos. En opinión de Imanol, Bilbao non é unha cidade de tráfico pesado, e ademais, a velocidade dos vehículos está limitada a 30 quilómetros por hora. “Non é unha cidade perigosa, nin caótica, e ademais no centro non hai grandes pendentes”, resumiu. Iso si, lembrounos a importancia de ter a roupa de traballo adecuada para facer fronte ao mal tempo. En Bilbao atoparon un sistema tarifario que ten en conta o esforzo que supón chegar aos lugares en bicicleta e, a pesar das dificultades, Ihering díxonos que funcionan ben. “Si pódese facer en Bilbao, isto pódese facer en calquera sitio”, concluíu.