As forzas policiais e militares do Estado español teñen a día de hoxe miles de pelotas de goma e parece que o Ministerio do Interior e o Ministerio de Defensa incrementarán o material "antidisturbios". O Goberno Vasco calcula que se gastarán decenas de miles de euros na compra de armas, entre elas, pelotas de caucho e goma.

O pasado 12 de agosto, en pleno verán, a Xefatura de Asistencia Loxística da Mariña abriu un novo proceso de licitación para a adquisición de 1.500 pelotas de goma e 1.000 cartuchos de empuxe para as escopetas "antidisturbios". O contrato foi adxudicado a principios deste mes á empresa Falken, por un importe de 7.163 euros.

No ano 2020, a Mariña Real Española tamén realizou unha compra xigante, adquirindo 10.000 pelotas de goma e 10.000 cartuchos. Para xustificar o malgasto, o Ministerio de Defensa alegou que as unidades de infantaría mariña debían participar na "Operación de Mantemento da Paz 2020" da ONU, que incluía, entre outras tarefas, "o control das masas". Por medio de armas, por suposto.

Ademais das pelotas de goma e os cartuchos, a Mariña solicitou nese momento máis armas "antidisturbios": material lacrimóxeno, "aerosol de defensa persoal", etc.

Armas da Garda Civil e da Policía Nacional

A Garda Civil, pola súa banda, incluíu no seu plan para 2024 unha partida de 18.143 euros para a compra de "bólas de caucho verde antidisturbios". Ademais, destinarase 54.268 euros á compra de cartuchos do calibre 12/70. Estes cartuchos levan dentro balas de goma. Os catálogos de armas indican que, en teoría, débese disparar con estas armas a unha distancia de polo menos 25 metros: pola contra, din que as lesións causadas son "máis graves".

En 2022, o Ministerio do Interior realizou outras grandes adquisicións para incrementar as armas das forzas policiais. Por exemplo, lanzou unha licitación para comprar 39.000 pelotas de caucho negro e na memoria oficial de xustificación da Policía española especificou contra quen as ía a utilizar: Para 2022 estaba prevista un cume da OTAN en Madrid. A Policía prevía mobilizacións en contra da mesma e a resposta: "desmantelar e dividir" as masas mediante, entre outras cousas, as pelotas de caucho.

Risco, antecedentes e silencio

Numerosos colectivos e institucións alertaron do risco das pelotas de goma pola "falta de concreción" deste tipo de armas. Segundo o informe Stop Balas de Goma, entre 1976 e 2017 as forzas policiais han asasinado a 23 persoas mediante pelotas de goma no Estado español e decenas de persoas resultaron feridas. Algúns deles sufriron graves lesións como a perda dun ollo.

Entre elas, nas dúas últimas décadas, "en contextos de protesta e de celebración de eventos de fútbol" foron 22 as persoas que sufriron algunha lesión polas pelotas de goma lanzadas pola Policía. O estudo tamén lembra os sucesos ocorridos en 2014 na costa de Ceuta: A Garda Civil matou a pelotazos a catorce migrantes que trataban de cruzar a fronteira a nado, e tamén deixou feridos a outro catro.

O citado informe dá tamén a seguinte advertencia: "A normativa que regula os medios utilizados polas Forzas e Corpos de Seguridade do Estado non é pública e, por tanto, non se pode determinar si cumpre cos estándar internacionais".

Lanzamento de Foam en Araba, Bizkaia e Gipuzkoa

A maioría das unidades das forzas policiais autonómicas, en teoría, teñen restrinxido o uso de pelotas de goma na CAV, Navarra e Cataluña. Na CAV, dentro da Ertzaintza, só as unidades especializadas da Brigada Móbil poderían usar escopetas de goma para lanzar pelotas de goma e só en supostos "excepcionais". Iñigo Cabacas foi asasinado pola Ertzaintza en 2012 en Bilbao (Bizkaia) por un pelotazo, tras o cal se limitou o uso da citada arma en 2014.

Con todo, os axentes da Ertzaintza seguen utilizando pelotas de goma na zona de Zorroza. O pasado mes de marzo, por exemplo, axentes da Ertzaintza arremeteron contra manifestantes que lembraban aos traballadores asasinados na masacre de Vitoria-Gasteiz (Álava) con pelotas de goma e proxectís de foam. O uso desta última arma, a dos proxectís foam, foi amplamente estendido nos últimos anos polo Goberno Vasco.

Os proxectís de foam supostamente teñen máis precisión que as pelotas de goma, e as autoridades repetiron a miúdo que non son "tan daniños" como noutras ocasións. Todos os feridos que se produciron nos últimos meses a través desta arma, con todo, non puideron demostrar que así fóra. Os ertzainas feriron con proxectís de foam a tres persoas nos Entroidos de Tolosa (Gipuzkoa) e a outro tres en Donostia-San Sebastián (Gipuzkoa), o 5 de marzo, antes do partido entre a Real Sociedade e o PSG.