O garda civil José Martínez Salas disparou na cabeza ao activista donostiarra Gladys Do Estal no festival antinuclear que se celebrou en Tudela o 3 de xuño de 1979. O xuíz impúxolle unha pena mínima de 18 meses de cárcere por neglixencia e morte –ratificada en 1984 polo Tribunal Supremo Español– e non é seguro que realice unha estancia en prisión.

Segundo puido saber ARGIA, en apenas dous meses de ser condenado, o garda civil foi condecorado cunha bandeira da Cuncha. O xornalista Urko Apaolaza explicou o achado na investigación que realizou para o suplemento de Larrun. Martínez Salas foi nomeado Cruz Branca do Mérito da Garda Civil o 15 de febreiro de 1982, e o seu nome figura no Boletín Oficial do Estado nunha resolución asinada polo Subsecretario de Interior.

Sabíase que ao asasino de Gladys do Estal déronlle outro premio ao mérito militar, posteriormente, en 1992. E o entón ministro do Interior, José Luís Corcuera, xustificou esa decisión no Congreso de Madrid, dicindo que o garda civil xa cumprira a condena e tiña dereito a iso.

A condecoración que agora descubrimos pasou desapercibida a historiadores e avogados, e pon patas para arriba o argumento do Goberno de España, que concedeu ao asasino o premio sen cumprir a pena, e tamén habería que aclarar si é legal.

Segundo Apaolaza na súa obra, tamén se cuestiona a lexitimidade deste tipo de condecoracións, máis aínda lendo as condicións de recepción da Cruz Branca. Baséase nunha lei franquista de 1976, na que o garda civil ten que demostrar "competencias excepcionais, profesionais e cívicas" e ter "un comportamento exemplar".

Traballo en profundidade sobre a vida e a morte de Gladys do Estal

Este ano cúmprense 40 anos da morte da activista Gladys Do Estal. ARGIA elaborou a súa biografía no suplemento Larrun, no contexto do movemento antinuclear de entón. Para iso, inspeccionou arquivos fotográficos e arquivos, expedientes, hemeroteca, cables de WikiLeaks e actas de institucións.

“Neste corenta anos a sombra da impunidade impúxose á alba”, di Apaolaza. Na reportaxe que nos mataron á filla do Sol tamén aparecen aspectos máis descoñecidos sobre a vida de Gladys Do Estal: “Gladys non estaba nesa ponte do Ebro por casualidade, foi conducido até alí polo seu compromiso e o seu carácter”.

O suplemento chegará esta semana aos patrocinadores de ARGIA, e a partir do xoves tamén se poderá ler en Internet.