A través deste procedemento xudicial, as irregularidades na xestión do museo Balenciaga de Getaria serán devoltas aos medios de comunicación tras unha década. O proxecto saíu ás institucións públicas cinco veces máis caro que o orzamento inicial e, xunto a este mal uso do diñeiro, as relacións entre os dous principais implicados salpican a cuestión: Un deles é o ex alcalde de Getaria Mariano Camio, que desde este martes até o 17 senta no banco dos acusados e o outro é o arquitecto cubano Julián Argilagos. Atópase desaparecido desde 2005 e contra el emitiuse unha orde de detención internacional. A Audiencia Nacional ha condenado a catro anos de cárcere por un delito de homicidio en Segovia.

O terceiro protagonista do caso é Rolando Paciel, tamén arquitecto cubano, que se enfronta a unha acusación menor que Argilagos: Podería ser multado con 3.600 euros por un delito de intrusismo en grao de tentativa.

En 1987 naceu en Getaria a idea de crear un museo dedicado ao coñecido modisto Cristóbal Balenciaga e en 1988 o Goberno Vasco comezou a comprar pezas da colección de Balenciaga. Desde entón os problemas veñen: na investigación realizada pola fiscalía chama a atención a referencia á “desaparición dalgúns traxes e obxectos da colección”, xa que, como denunciaron na pasada década varios políticos da oposición, os panos de seda deseñados por Balenciaga para as mulleres acabaron en mans das esposas de dirixentes do PNV de Gipuzkoa. Pero como estes “traspasos” se produciron entre 1988 e 1990, a fiscalía declarou prescritos os delitos.

A cuestión dos panos serve para ilustrar o mal uso dos bens públicos que aparece relacionado con este caso, pero é anecdótica en comparación co que veu despois. O “caso Balenciaga” estalou realmente en 2007 e o que vexa a hemeroteca da pasada década atopará moita información relacionada co caso.

Entón sóubose que os tándems Camio-Argilagos levaron parte da colección de Balenciaga a Miami (EE.UU.), onde vivía Argilagos, e que algunhas das pezas que levaron non foron devoltas en bo estado: un vestido de voda, tres tiras lixeiras para mulleres –deshabillé– e un casquet deseñado por Balenciaga, deformados. Eran de dominio público e, por tanto, consideráronse como danos ao patrimonio da Administración: 150.000 euros.

Non era máis que o comezo: a medida que as investigacións revisaban os movementos de Camio e Argilagos, xurdiron numerosas irregularidades. Con máis de dous millóns de euros perdidos, entre a Fundación Balenciaga e a súa sociedade vinculada Berroeta Aldamar –preto de 1,2 millóns os primeiros e ao redor de 800.000 euros os segundos–.

Segundo a Fiscalía, Camio tivo amplas competencias de xestión tanto na Fundación Balenciaga como na sociedade Berroeta Aldamar e contratou a Argilagos en 1999, aínda que o título deste arquitecto non estaba homologado no Estado español. A "relación sentimental" entre ambos é, a xuízo da Fiscalía, unha das claves destas irregularidades.

A pesar de que Argilagos foi contratado por preto de 500.000 euros, segundo o estudo cobrou case o triplo e ademais non realizou algúns dos traballos que lle pediron, polo que houbo que encargarllos a outros, cun gasto de medio millón máis.

En canto a Camio, segundo o estudo, utilizou o cartón de crédito do museo para reparar o seu coche, un Audi A3, en dez ocasiones, e bebeu máis de 1.000 litros de gasolina do diñeiro que os cidadáns pagaron polos seus impostos. O capital público permitiulles viaxar con Argilagos polos Estados Unidos: Foron a Nova York, Los Ángeles, San Francisco e Dallas, e un pouco máis cerca, a París. Todo iso sen esquecer os 35.000 euros que cobraron a ex muller e a familia de Argilagos a mans dos seus familiares.

O escándalo, que se produciu fai máis dunha década, chegou agora ao xulgado, tras un longo proceso na Audiencia Nacional. A Fiscalía deu por concluída a investigación en 2014 e o xuízo debía comezar en abril de 2018, pero os problemas médicos sufridos polo exalcalde de Getaria obrigaron ao adiamento.