- Até hai pouco, previamos que nestes tempos estariamos en plena campaña electoral no oeste de Euskal Herria, despois de levar a cabo o proceso electoral en Iparralde. Pero ningún dos dous. En Araba, Bizkaia e Gipuzkoa, finalmente e a duras penas, atrasáronse as eleccións e en Ipar Euskal Herria non houbo segunda volta. Máis aló das eleccións, en poucos días rompeuse a normalidade, nun sentido profundo e xeneralizado, como consecuencia da crise sanitaria ligada ao coronavirus. En realidade, estamos a falar dunha crise social xeneralizada, que aínda non se sabe o que nos vai a achegar. Temos unha estraña sensación que o mundo está a cambiar.
Segundo os sociólogos das organizacións, para que os seres humanos poidamos levar adiante a nosa vida, necesitamos de organizacións constituídas de forma social. Pero non só de institucións formais como os sistemas de saúde ou educación, senón tamén doutras institucións non formais (familia, amizades, costumes…). Á fin e ao cabo, cando nos levantamos cada mañá, os seres humanos non podemos sentarnos na cama e preguntarnos “que fago agora?”. Pola contra, case de forma automática dánsenos case todas as cousas feitas e decididas (que tipo de roupa pór, como peitear, que almorzar, como ir traballar, que persoas despedirnos e cales non, etc.), aínda que cremos que todo iso decidímolo nós mesmos. Ademais, ao establecer esa normalidade histórica e social, prevalece a visión dos grupos máis poderosos da sociedade, intercalando coerción e consenso.
Pois, en parte, nestes días esa normalidade institucionalizada ha estalado. Polo menos, puxéronse en dúbida algúns aspectos que parecían seguros. Iso, como sociedade, achéganos riscos, pero tamén oportunidades. Entre os riscos cabe destacar o predominio da realidade do ser humano illado. Nestes días a sensación de soidade e illamento pode estenderse moito, aínda que fisicamente se estea con outras persoas. A visión brutal das rúas buxán e a hexemonía policial fortalece a solución individualista ante problemas sociais e, por tanto, colectivos. Non todo é negativo, xa o dixemos, e tamén temos iniciativas que rompen co illamento e politizan temas centrais como o coidado. Grazas.
As lóxicas que parecen antagónicas danse moitas veces da man, e xunto ás esixencias de responsabilidade que só se estenderon ao individuo, volveuse a pór de manifesto a forza da lóxica do Estado Nacional. Si miramos desde Hego Euskal Herria, nesta crise as tendencias de centralización e a forza do nacionalismo español (moitas veces) banal, é dicir, o que non se nota, son evidentes. As estruturas autonómicas han adoptado a natureza dunha estrutura que condensa un grao de soberanía, pero non dunha mera descentralización administrativa. Dixéronnos que “non había territorio”, e pouco despois pecháronse as fronteiras exteriores de España, profundando na división de Euskal Herria. En definitiva, a política ten que desenvolverse a escalas concretas, e detrás diso está sempre a idea dunha nación que é unha comunidade representada, de forma visible ou oculta, de esquerda ou dereita.
Ao parecer, unha vez finalizada a emerxencia sanitaria, celebraranse eleccións na Comunidade Autónoma Vasca. As cuestións que estaban en precampaña (Zaldibar, o papel de Urkullu, a idea indefinida do goberno de esquerdas, o cambio de liña de Podemos…) xa as veremos lonxe, e será necesario dar sentido á crise actual. A todo este caos teráselle que dar un sentido político, e iso farase na escala de Euskal Herria.