O pasado xoves, 7 de maio, a Policía Local de Vitoria-Gasteiz entrou nunha casa ocupada do barrio de Olarizu. Alí vive unha familia, con tres menores, que foi abandonada polos servizos sociais en plena pandemia. No momento no que apareceron axentes da Policía Municipal, ademais da familia, tamén se atopaban a xornalista de ARGIA e outras tres persoas coñecidas da familia. Os axentes da Policía Municipal ordenaron ás persoas que non eran familiares que saísen á rúa. Unha vez fóra, o xornalista de ARGIA sacou o móbil para documentar o suceso e despois informarse.

Aquí tedes o audio da entrevista coas fotos do momento, e a continuación podedes ler a transcrición das pasaxes máis destacadas traducida ao euskera.

- Non utilizar o móbil

- Sacarei unha foto

(...)

-Non saces ningunha foto!

- Teño dereito a sacar unha foto.

- Tes moitos dereitos, pero tamén obrigacións.

-Ben, pois...

- Agora ordénoche que non uses o móbil.

(...)

- Teño dereito a iso aínda que non sexa xornalista.

-Díxenlle dous ou tres veces que non sacase fotos.

-E eu dígolle que teño dereito. Ademais, teño dereito máis aló de ser xornalista. E iso non o digo eu, dio o Tribunal Constitucional español.

-Eu denunciareiche por desobediencia. Que lle parece?

-Como vostede queira.

-Non nos saces ningunha foto, señor!

- Es un funcionario público que traballa na rúa, nun lugar público...

-Non saces fotos!

- ...e os xuíces din que temos dereito a sacar fotos... todas as persoas, non só os xornalistas. E logo podedes pór unha multa en función do uso desas fotos.

- Polo momento, desobediencia.

-Xa o verá vostede.

- Díxenlle que non utilice o móbil.

-Pero eu teño dereito, non podes darme a orde que se che impoña no nariz.

-Si, si, podo darllo! Estou a dar unha orde xusta. Móbil desechable...

-Digo que non é xusto.

-Podo quitarcha.

-Non pode quitarmo.

-Non? Podo arrebatarllo e volver cando termine.

- Teño dereito a sacar as fotos que queira, sexa xornalista ou non.

Ignorancia ou falsidade?

Ademais de utilizar un ton ameazante, o axente ofreceu información errónea sobre a legalidade vixente, sobre as liberdades fundamentais ou sobre as competencias da Policía. Os cidadáns e cidadás temos dereito a fotografar ou gravar mentres calquera funcionario público traballa nun espazo público, sexan xornalistas ou non. Se o uso posterior destas fotografías fose incorrecto, podería ser motivo dun delito ou multa administrativa. Pero en ningún caso, para quitarlle o móbil a un cidadán e acusarlle de desobediencia, como neste caso fíxoo a Policía Municipal de Vitoria-Gasteiz. É difícil entender que se manifeste tal descoñecemento no ámbito dos dereitos e deberes fundamentais da cidadanía. Ou hai que pensar que amente? Ambas serían graves.

Non foi cousa dun só axente. Outros compañeiros de policía, que escoitaban a conversación, non se dirixiron ao seu colega, senón que gardaron silencio. Despois chegaron máis coches da Policía Municipal (que non están gravados no audio), e o que parecía ser o responsable do operativo díxolle que sendo xornalista pode sacar todas as fotos que queira. Posteriormente, o xornalista non recibiu ningunha explicación nin desculpas por parte da Policía.

A operación en si, ilegal

A actitude do xornalista non foi a única actitude denunciable da policía daquel día. A pesar da súa ocupación, a lei prohibe á policía entrar nunha casa como lle dea a gana. A lei admite dous motivos de intrusión: evitar un delito que se estea cometendo no momento, ou ter unha orde xudicial. Pola contra, a policía debe respectar o dereito á intimidade das persoas –o acceso non autorizado á casa supón unha violación da intimidade– e debe conducir a súa actuación “polo principio de intervención mínima”.

Para entrar na casa de Olarizu, os policías municipais necesitaban o permiso dos seus familiares. En caso de non solicitar o permiso ou de non recibilo, o procedemento correcto sería identificar ás persoas do fogar sen entrar no domicilio e realizar as notificacións pertinentes. Con todo, golpearon a porta do zaguán e as xanelas da casa, ordenaron que se abrisen e, ao abrirse, entraron directamente na casa, sen dar ningunha información. Tras realizar varias preguntas en ton agresivo, os ertzainas identificaron ás persoas que residen no lugar e informáronlles de que lles abrirían un expediente de desafiuzamento, así como da imposición de senllas multas a outras tres persoas que se atopaban no interior.

Exercicio de censura habitual

Cidadáns, movementos cidadáns ou asociacións de xornalistas denunciaron en varias ocasións as trabas ilegais que a Policía pon aos cidadáns e aos xornalistas pola fiscalización do seu traballo. Sen ir máis lonxe, o día da folga xeral do 30 de xaneiro a Policía Local de Vitoria-Gasteiz cargou contra os xornalistas –e os responsables políticos do concello apoiaron a súa postura–. Ao día seguinte desta operación policial en Olarizu, a Ertzaintza pechou o Punto de Choque ocupado feminista e Ala Bedi denunciou que a policía vulnerara o dereito á información dos seus xornalistas.