A Policía Local asegurou a Zigor Olabarria, xornalista de ARGIA, que a captación de imaxes era ilegal e ameazoulle cun delito de desobediencia e quitarlle o móbil se o facía. Os outros tres policías municipais presentes non dirixiron ao seu compañeiro. Máis tarde chegaron máis policías e ao final o axente que dirixía a operación recoñeceulle o dereito como “xornalista”.

En xuño ARGIA incluíu unha petición no Sindicato –Defensor da Cidadanía de Vitoria-Gasteiz, equivalente a un Ararteko a nivel municipal–. Pediuse ao síndico, entre outras cousas, que valorase o sucedido e que aclarase que cidadáns e xornalistas temos dereito a tomar imaxes da policía en xeral. ARGIA recibiu recentemente a resposta datada o 29 de decembro.

Resposta tardía e en castelán

Pasou medio ano desde que rexistramos a solicitude, en xuño. Segundo o informe, "pouco despois" o Síndico pediu á Policía Municipal as explicacións oportunas. “Como desde entón pasaron varios anos sen recibir resposta, ratificamos a petición unha vez máis no mes de novembro e fixéronnola chegar recentemente”.

Doutra banda, o Síndico pide “perdón” ao xornalista de ARGIA que rexistrou o trámite, xa que a resposta da Policía Municipal que se achega “está escrita en castelán, a pesar de que a nosa petición a fixemos en bilingüe”. Engade que “avisará” diso aos responsables do departamento.

Gravar á policía, o dereito de toda a cidadanía

A resposta do Síndico é contundente: “É verdade que a información que che deches e as súas consecuencias non foron xustas, porque está claro que ti, como xornalista, tes a capacidade e o dereito de sacarche fotos”. O informe do Síndico recolle que o propio Departamento de Seguridade da Policía Municipal recoñece este dereito. Así o afirma textualmente o escrito que subscribe o Director de Seguridade Cidadá, Javier Sáez, en resposta ao Síndico: “Á persoa acreditada como xornalista, nun primeiro momento, un axente da Policía Municipal que se atopaba alí indícalle que non a grave. Un xefe da intervención dirixe a este axente e comunica ao xornalista que no exercicio da súa actividade ten capacidade para gravar aos axentes municipais, á vez que lle informa da súa responsabilidade na toma de imaxes e o seu posterior uso”. O comunicado da Policía Municipal non fai ningunha referencia á actitude agresiva e ameazante da Policía Municipal.

ARGIA pediu ao Síndico que aclarase, non só o xornalista, si calquera cidadán ten dereito a tomar imaxes da Policía que está a traballar nun espazo público. O Síndico lembra o que di a Lei mordaza e a instrución interna publicada respecto diso pola Secretaría do Estado de Seguridade, para concluír: “Todo o mundo pode fotografar, pero con certas limitacións: non pór en risco a seguridade e non facer tratamentos inxustos”. Por tanto, “decidirase en función do uso posterior si hai denuncia”. Iso é o que durante anos defendemos diferentes medios de comunicación independentes e movementos populares, por iso recomendamos que a Policía nos identifique por tomar imaxes, pero sen deixar de gravar ou fotografar

Sobre a formación da Policía Municipal nos dereitos básicos

ARGIA tamén pediu ao Síndico que preguntase á Policía Municipal si analizou o suceso e abriu un procedemento interno, e “que formación reciben os policías municipais sobre o dereito da cidadanía a tomar as súas imaxes na vía pública”.

En relación ao sucedido o día 7 de maio, o Director do Departamento de Seguridade di: “Do mesmo xeito que en toda intervención policial, os policías municipais poden equivocarse. Por iso, sempre é necesario que acuda un responsable que se encargue da supervisión de intervencións importantes”. Xornalistas e cidadáns estariamos máis seguros que un “responsable” que fai “tarefas de supervisión” dos dereitos, si todos os policías garantísennolas, e para iso consideramos que a formación é imprescindible. Máis aínda cando se denunciaron repetidas veces actitudes represivas por parte das diferentes forzas policiais, tanto aos xornalistas como á cidadanía.

O xefe da Policía Municipal ha respondido de forma xenérica á pregunta concreta sobre a formación que reciben sobre o dereito a tomar imaxes policiais: “Dáse formación á Policía Municipal en todos os ámbitos e materias posibles, coa posibilidade de acudir ao responsable para resolver as dúbidas que xorden nas tarefas cotiás”. A pregunta que propuxemos en maio vai seguir no aire: o axente que lle asegurou á xornalista que a toma de imaxes era ilegal, falaba de ignorancia ou mentira intencionadamente? Calquera das dúas posibilidades sería grave.

Por último, a Policía Local informa que non se adoptaron medidas contra ela: “Tras falar co responsable que estivo alí, dirixiuse no mesmo lugar onde se acordou non adoptar medidas disciplinarias contra o axente, xa que non existiu infracción disciplinaria”.

O intento de prohibir un dereito fundamental, as ameazas de impor esa prohibición, a información incorrecta sobre a lexislación, a actitude agresiva, a falta de intervención dos membros da policía que lle acompañaban ante a situación... En xeral non somos partidarios das vías punitivas nesta casa, pero máis aló de tomar medidas contra a Policía Municipal, cremos que hai que recoñecer máis gravidade ao que se fixo.

Gravar Policía

A Policía a miúdo non quere testemuñas da súa actuación –do mesmo xeito que as autoridades e os poderosos non queren transparencia sobre a súa propia actividade– e, en consecuencia, os abusos e comportamentos ilegais repítense tanto no mundo como no País Vasco, contra xornalistas e cidadáns. En ARGIA tivemos que facer fronte aos mesmos intentos de prohibición varias veces, por sorte gañamos todos, tanto na rúa como nos xulgados.

O mesmo día no que rexistramos a petición no sindicato, Ala Bedi rexistrou outra no Ararteko da CAV, xa que un ertzaina prohibíralle tomar imaxes dun xornalista dese medio no desaloxo do espazo okupado feminista Talka. Ala Bedi tamén acudiu aos tribunais. Durante a folga xeral do 30 de xaneiro de 2020, a Policía Local de Vitoria-Gasteiz retivo violentamente a outro xornalista do mesmo medio e retiroulle a cámara de fotos. Nin sequera os responsables políticos da Policía Municipal viron naquel momento unha actitude despreciable. Os exemplos son máis, só en Vitoria-Gasteiz. Si oponse así aos xornalistas, que non farán contra o resto da cidadanía?

Dixémolo moitas veces, por última vez en maio xunto a Ala Bedi: seguiremos informando, denunciaremos á Policía cando sexa necesario. Como xornalista e como cidadán. Nunha sociedade xusta, debería ser normal que a cidadanía teña a posibilidade e o hábito de fiscalizar o traballo de quen se din ao seu servizo; neste momento, é un dereito a loitar. Neste caso, e polo momento, o dereito recoñecido pola lei. Temos que aproveitalo tamén, pero a clave está, como sempre, na práctica, porque a práctica do dereito vén da man do uso do dereito e non ao revés: a historia demóstranos que a práctica non autorizada converteu os "delitos" de onte en dereitos recoñecidos como os actuais –como o dereito de folga, expresión ou asociación–, e tamén nos demostra que os dereitos que non se practican, pérdense.