Para quen non o saiba, o Plan Haussmann é unha actuación urbanística proposta e executada polo arquitecto do mesmo nome para a reorganización da cidade de París entre 1850 e 1870. O obxectivo principal era “limpar” a cidade, ventilarla dalgunha maneira para facer fronte ás enfermidades da época. Para iso expuxéronse os grandes e directos bulevares, proxectando espazos amplos, “cómodos”, “agradables”… pero este plan tamén tiña a súa “cara B”. Todo isto non era máis que o primeiro paso para pór á cidade en beneficio do capitalismo. A construción destes Boulevard supuxo a derriba de miles de casas, a deformación e destrución dos barrios, a expulsión da poboación, a militarización do espazo, a pacificación das revoltas da época (nestas grandes e amplas rúas apenas se podían facer barricadas), o control social, o incremento dos prezos das vivendas e das parcelas… Podemos pensar que este proceso está caduco, pero como se ve, esta visión capitalista de proxectar a cidade ten moita actualidade. O proceso que se dá nos estadios de fútbol pode relacionarse coa elite ou gentrificación que se dá nalgunhas cidades.

O deporte creado pola clase obreira, pódese dicir que hoxe en día está nas antípodas, polo menos o fútbol profesional. Como sucedeu na cidade, os sectores populares e obreiros fóronse afastando aos poucos dos estadios baixo a escusa da modernización do deporte. Os nosos aitites ocuparon nun principio o primeiro “Xeral” (así se chamaba polo menos á bancada popular de San Mamés), despois fixeron trasladar aos seus fillos aos fondos e hoxe en día apenas se poden ver detrás da portaría ou nalgunha esquina do estadio. Loxicamente, os estadios, do mesmo xeito que as cidades, deben garantir a seguridade e o confort, realizar obras e arrombar os espazos. O problema é que cando se utiliza como escusa para despedir aos “habitantes” que son os seus propios. Os centros históricos da cidade, as partes antigas, están a baleirarse cunha rapidez sorprendente. O que historicamente foron espazos de loita ou de tensión, convertéronse en espazos para turistas e millonarios, froito de procesos de “rehabilitación” que buscan deixar só a “obra teatral” do que foron. O mesmo ocorre coas nosas bancadas, que aos poucos se baleiran por prezos e lexislación exixentes e que foron refugadas. Converteuse en habitual a utilización dos equipos de fútbol como empresas co obxectivo de aumentar a marca da cidade. O obxectivo desta iniciativa é lanzar a cidade ao mercado para atraer turistas e empresas de fóra da competencia mundial. Seguramente os exemplos máis significativos da zona serían o FC Barcelona, o Real Madrid CF ou o PSG. É normal atopar ofertas onde ofrécenche tours guiados da cidade por diñeiro, experiencias para empresas, áreas VIP para facer contactos e negocios, entrada ao museo, entrada ao partido, bonos para comprar merchandising oficial na tenda… unha experiencia total relacionada coa cidade. Aínda que pareza estraño, canto tempo vai pasar entre nós Pintxos in Old Town and football experience in Reale Area ou Enjoy San Mamés Basque Area and ‘poteo’ in Pozas Street (todos sabemos en inglés que todo é mellor) para integralo na paisaxe habitual? Baleirarán as bancadas e colocarán nas mesmas grupos de cheerleader/animación falsos, sen alma, que se encargarán de “animar” ao equipo seguindo as instrucións das direccións do club, sen ningún tipo de reivindicación, que non sexan molestas. Non é o proceso igual que se está dando nas nosas cidades? Preparar unha obra de teatro, calar os conflitos sociais, manter as rúas limpas de pancartas e pintadas… en definitiva, non paralizar a roda do capitalismo, coa escusa da normalidade e a modernidade, deixando as nosas rúas e bancadas sen alma e sen personalidade.

Si tráesche a casa, que bonito é Bilbao? Que tipo de estadio construíron (en que condicións?) Non é así? Pero para quen? Non nos enganemos, nunca seremos donos ou partícipes destes espazos. Gozar dalgunha maneira, pasear por Abandoibarra todo o que se queira, embelecer os seus espectaculares edificios, pagalos, ir ao estadio en calquera momento... Pero non te preocupes do espazo, non te preocupes de sentarche nos campos e porche a comer uns bocadillos ou estar a tomar algo cos amigos. Casualidade ou non, os seus fascinantes edificios son reflexo dos poderosos da cidade (Iberdrola, Universidade de Deusto, Hotel Melia, multinacionais de Zubiarte...), “gozade” da contorna, pero nunca seredes parte del, lembraranche unha e outra vez desde eses altares axardinados especialmente proxectados para os seus edificios. Non pasa o mesmo con San Mamés? Casualidade ou non, as preferencias do antigo campo desapareceron e agora todas as bancadas parecen ser tribunas, tamén nos apareceron palcos VIP (quen as ocupan? Están relacionados cos edificios modernos que mencionamos? )… Non se renovou o estadio baixo o pretexto da seguridade e a modernidade, nunha operación que pretendía fortalecer a marca Athletic e Bilbao? Onde está a mocidade fervente e rebelde que ocupaba o fondo? Apenas ten presenza no novo campo... Finalmente a cidade e o estadio atópanse fronte a fronte. Que diferenza ten estar na Gran Vía de Bilbao ou no de Madrid? Atoparás tendas multinacionais similares, bares decorados da mesma maneira, quizais as baldosas ou as laxas son diferentes… e iguálaa co noso campo. Non son copias similares dos actuais Emirates estadium, Wanda metropolitano, Bayern Area, Wembley stadium, San Mamés…? As persoas e a inmaterialidad facemos, en gran medida, diferentes estes espazos proxectados polo capitalismo, pero a barreira entre eles se difumina cando pasamos de ser axentes activos a ser meros axentes de consumo.

A loita de clases atravesa todas as capas da sociedade. Por suposto, tamén hai sectores populares e traballadores nestes espazos, pero son molestos para as cidades e os equipos de fútbol que se atopan baixo a influencia do capital, xa sexa no estadio ou na rúa, no fútbol ou no urbanismo.

“Tamén nos roubaron fútbol…” dicía un, “roubáronnos a cidade…” poderiamos engadir seguindo a comparación, deixámoslles? E mentres tanto aí están/estamos os últimos románticos, a última resistencia, o espazo público, os que non queremos despedirnos da cidade e do estadio. Así que, antes de que sexa tarde, recuperemos as rúas e as bancadas que nos corresponden!