- Viva! Entre os proxectos propostos polo movemento a favor do medio ambiente, varios electos de Arrosa, entre eles Argitxu Beyrie, tiveron a idea de pór en marcha en 2015 unha horta colectiva de froiteiras en terras do pobo. “Puxémonos en contacto co profesor Gabriel Durruti e trasladámolo entón a Arrosa para axudar a recoller as técnicas que a xente de aquí utilizaba nas granxas e na agricultura”, explica Mirentxu Biscaichypi, membro do proxecto. No percorrido deste seis anos plantáronse ao redor de 60 árbores froiteiras en catro parcelas da localidade.
O traballo inicial consistiu en recoller as especies arbóreas existentes no pobo e o seu coñecemento. “Trouxemos a Durruti para recoller técnicas e vacinas e transmitir a sabedoría que había ao redor das árbores froiteiras”, di. Nesta plantación, realizaron unha xira a domicilio por Arrosa para ver que árbores atopábanse nas granxas, que estiveron alí durante séculos e décadas. “Aí vimos que había moitas nogueiras, castiñeiros salvaxes que se sacaron de forma natural na selva…”. O profesor Durruti, que lles acompañou nesta actividade, é membro da asociación Sagartza e ten experiencia: nas granxas traballan recollendo variedades de mazás autóctonas e están a crear o conservatorio de manzanos.
Precisamente, entre outras moitas árbores, atopáronse na zona de Arrosa vellos manzanos duns 60 anos que se atopaban en perigo de extinción. Os membros do proxecto deron unha nova vida ás árbores recollendo e reinjertando as vacinas. “Tratábase de aprender técnicas de inserción e de plantar árbores, pero tamén de fomentar as relacións sociais e de traballar sobre este patrimonio”, engade Biscaichypi.
Probas con la para manter a humidade
O 8 de maio organizouse unha acción especial na horta colectiva para protexer as árbores plantadas: o auzolan para rodear os pés das árbores con la. “Nun principio compramos bólas de disco de noces de coco para reter a humidade, que se pon sobre a superficie das árbores”. Os membros do proxecto, con todo, puxéronse a pensar si poderían conseguir o mesmo con algún material próximo. “Fomos a casa dos labradores a buscar la e ao redor das árbores dispuxemos unhas grandes cheas para protexelos e manter a humidade”. As probas similares realizáronse con palla, pero Biscaichypi di que é un ensaio de la. De momento, parece que o experimento está a dar bos resultados.
As árbores están distribuídos en catro parcelas do pobo, ao alcance de calquera. “A xente pode coller unha mazá se quere! É un espazo colectivo, e gustaríanos levar a cabo aquí un traballo sobre a escola, sobre os pequenos froitos e sobre a escola, para que eles tamén formasen parte de ela”. Iso é o que subliñou o rosarino, que está aberto a todo o mundo e que permite socializarse mentres aprende e fomentar as relacións entre a cidadanía.