“Quizá sexa necesaria unha situación de emerxencia para dar cabida á desobediencia civil, non só na nosa linguaxe política, senón tamén no noso sistema político. Unha situación de emerxencia achégase realmente cando as institucións dun país deixan de funcionar correctamente e a autoridade perde a súa poder” –Hanna Arendt, Desobediencia civil (1971)–

O pasado 14 de marzo, o Goberno español declarou o estado de alarma e ordenou aos pais que permanezan nas súas casas durante 24 horas. O peche para menores de 14 anos prolongouse durante seis semanas. Os nenos tiñan que quedar en casa mentres as autoridades mantiñan a miles de traballadores non básicos nos seus postos de traballo. Todo iso, entre suposicións e rumores que afirmaban que os nenos eran grandes “vectores de transmisión” do coronavirus. Cando por fin puideron saír á rúa, non puidemos saír en familia. Os parques infantís estaban pechos, os parquímetros funcionaban.

A excepción do italiano, non existiu en Europa un Goberno que aplicase medidas tan duras aos nenos. Por exemplo, o Estado francés permitiu a todos os cidadáns saír durante unha hora, mesmo nas rexións menos poboadas, como París e o Grand Est (mesmo garantiu esta posibilidade de face a un segundo peche).

Nun artigo publicado o 24 de marzo, un “portavoz” da Vicepresidencia da área Social afirmou o seguinte: “Por exemplo, se permitísemos que os nenos menores de 4 anos saísen cun dos seus pais, terían dous millóns de persoas na rúa e isto suporía unha nova situación de risco que consideramos inaceptable” (O País, 24-03-2020). Uns meses máis tarde, Sebastian Walsh, investigador da Universidade de Cambridge, experto en saúde pública, describiu esta xestión de “riscos” como un “orzamento de interaccións sociais” que cada país debe decidir “disipar”. Por exemplo, “se usamos unha parte para que os nenos volvan á escola, non poderemos utilizala para concertos de rock” elDiario.é, 06-06-2020. Parece que as privatizacións e recortes sufridos polo sistema nacional de saúde durante anos, xunto coa tardía resposta do goberno, deixaron un orzamento moi reducido. Así, para manter aos traballadores non básicos nos seus postos de traballo e minimizar os danos ao sistema económico que non se pode parar nin dez días, houbo que aforrar tamén nos paseos dos nenos.

Este confinamento á española pode explicarse, polo menos en parte, con dúas variables sinxelas. Segundo os datos de 2017, España contaba con 297 camas hospitalarias por cada 100.000 habitantes, incluíndo camas de titularidade privada. En 2008 esta cifra situábase en 320 e no ano 2000 en 365. A OMS recomenda ter entre 800 e 1000 camas, cifra que só cobre Alemaña con 800, mentres que a media europea sitúase en 504 (O Salto, 14-3-2020). Con todo, segundo os datos de Eurostat de 2017, no Estado español hai 360 policías por cada 100.000 habitantes, mentres que en Europa a media é de 326; Alemaña ten 299 (Arainfo, 27-03-2020).

Así as cousas, a pesar dos aforros acumulados nos desprazamentos infantís e o confinamento con terrores informativos e miles de multas, o 30 de marzo, con moitas comunidades próximas ao colapso, o goberno suspendeu as actividades non esenciais até o 9 de abril.

Con todo, en canto coñeceuse o contido do decreto, o PNV e o Goberno Vasco, ferventes defensores da submisión do estado ao capitalismo industrial, envorcaron contra o poder e presionaron para que os traballadores e traballadoras quedasen nos seus postos de traballo. Así, mentres os nosos fillos estaban obrigados a quedar en casa, o noso veciño Q foise todos os días a traballar a unha empresa dedicada á fabricación e exportación de armas (Arabia Saudita, un dos seus clientes habituais que non deixou de bombardear a Iemen durante a epidemia).

Tras o levantamento do estado de alarma, en xuño o Goberno central transferió ás comunidades autónomas a xestión da epidemia. A maioría destes últimos, ademais de contaxiarse mutuamente medidas arbitrarias como o uso da máscara na rúa en todo momento, ao fortalecer a sanidade e sobre todo a atención primaria (co silencio quizais cómplice ou quizais interesado do gabinete de Pedro Sánchez), cometeron improperios e culparon á sociedade. Á fin e ao cabo, se ves aos cidadáns culpables non tes por que render contas á sociedade.

Entrando xa no outono, ante o aumento da ocupación hospitalaria, o 25 de outubro o goberno estableceu un novo estado de alarma, nesta ocasión deixando algunhas atribucións en mans dos gobernos autonómicos. O mércores 28 o titular da portada dO Correo dicía o seguinte: “O Goberno Vasco volverá ordenar os confinamentos se as medidas que se acaban de adoptar fracasan”. Ao día seguinte, o Coordinador de Emerxencias, Fernando Simón, confirmou: “Cada vez temos menos medidas antes do confinamento para tomalas”. Ningún dos dous revela o tipo ou grao de confinamento ao que se refiren.

Como medida, hai que lembrar que está sobradamente probado o escaso impacto do coronavirus nos nenos e que está totalmente descartado que se trate de «vectores de transmisión» perigosos. Ademais, sábese que o risco de contaxio na rúa é baixo. Por iso, consideramos que a reclusión completa dos nenos en casa non ten ningunha xustificación. Os gobernos centrais e autonómicos, xunto aos concellos e movementos sociais (escoitados e silenciosos, si firmes), deben garantir a posibilidade de saír á rúa todos os días de toda persoa, familia e unidade de convivencia. Pola contra, volveremos entrar nos tempos da obxección de conciencia, a insumisión e, quizá, a desobediencia civil.

Vémonos na rúa.

Na web https://haurrenitxialdirikez.wordpress.com ofrecemos a posibilidade de adherirse a este texto, así como de ver as firmas xa entregadas)

*Este escrito está asinado por Maider López, Ander Berrojalbiz e outras 99 persoas