A idea que moitas veces repetimos os que traballamos no mundo da danza é que a danza é efémera. O dicionario Elhuyar dá como contrapartida a "efémero" español: efémero, destrutivo, perecedoiro, efémero, efémero, perecedoiro, perecedoiro, ilaun. Non lembro a quen lle lin por primeira vez esa idea de que a danza é efémera, pero cara ao ano 1996-97 entrevistei a Nacho Duato e recordo que me chamou a atención que nunha resposta mencionásese ese concepto, o que me fixo pensar que era unha persoa culta.

Hai tres semanas, nunha xornada dedicada á investigación da danza, un orador fixo unha referencia común ao carácter efémero da danza, pero esta vez foi respondido por unha conferenciante experta, a investigadora italiana de danza con ampla experiencia Cecilia Nocilla. O carácter efémero da danza sinaláralle como un tópico insignificante e puxera en dúbida a esencia da súa eterna canción. Nolli é un gran historiador da danza e entendemos facilmente que si, como tantas veces se di, a danza fóra realmente efémera, os historiadores da danza como el non terían moito traballo.

Conclusións do Tópico

Ultimamente estámonos referindo con preocupación que os aparellos que temos entre mans véndennos respostas a preguntas que non chegamos a facer nin a escoitar o que dicimos. Unha vez máis, tiven a impresión de que, uns días despois de que Nolli fixese estas observacións, a rede tróuxome un artigo de Egil Bakka: Dance – ephemeral or durable?. Letxe, tamén isto? Poucas veces que coñezo isto, pensei, non será dubidoso.

Si Nolli cuestionounos o tópico, Bakka vai máis aló. Ademais de pór en evidencia a perseveranza dalgunhas formas de danza a través de tres exemplos para bailar a balsa, advirte de que a consideración da danza como expresión transitoria non é unha cuestión terminolóxica sen consecuencias ideolóxicas. Segundo Bakka "diversos círculos artísticos buscaron que a danza se converta na arte do momento, liberada de coreografías pre-preparadas e implantadas".E prosegue: "parece que existe unha desconfianza ideolóxica sobre o valor das formas de danza sostibles e que se quere liberar dos marcos do pasado para non deixar nada para o futuro". Fainos ver o fracaso deste esforzo, pero a danza investigadora norueguesa demostra co exemplo do vals que certos patróns de danza non son, nin moito menos, efémeros: "En todo o mundo a xente baila balsa e a danza mantense nunha forma moi parecida durante douscentos anos polo menos".

Douscentos anos non é nada

Precisamente hai douscentos anos que Juan Inazio Iztueta, de Zaldibia, escribiu un libro sobre as danzas de Gipuzkoa e nos últimos meses a viaxe que estamos a facer da man de Mikel Sarriegi aos modos de danza dos mestres de danza de Gipuzkoa confirma o devandito por Egil Bakka sobre o Balsa. É máis, Sarriegi está a confirmar o que Urbeltz fixo ver hai tempo, que moitos dos compoñentes desa lingua vasca e a estrutura do propio sistema son herdeiros dos mestres de danza do Renacemento. A viaxe está a ser marabilloso, e xunto ao gran traballo realizado por Mikel, o máis sorprendente é observar como as instrucións de danza que se escribiron fai 200 anos son as mesmas que as que se escribiron hai catrocentos anos en diferentes pasaxes, e as formas de danza que se describen nelas perduraron até hoxe en día na tradición dos pobos e na actividade dos mestres de danza.

É dicir, que a danza non é efémera en absoluto. Iso si, hoxe en día estamos a aprender a mirar á marxe para polo en evidencia, a mirar o que se deixou de lado das correntes dominantes. Estamos a aprender da man de Sarriegi que hai que saber buscar nos pequenos e menosprezados restos que quedan indiferentes nas esquinas, seguindo as pistas que nos deron Nocilla, Urbeltz e Bakka, entre outras.