É tabú. A discriminación lingüística vaise estendendo por silencio, con macros e microbexamenes cotiáns dos vascos. Pero non digas nada, todo funciona bastante ben: eúscaro, cor e música (e gástro). Onte descubrimos a un jamaicano que sabía euskera (imos polo en youtube! ). Euskaraldia sacou a canción. Estupendo.

Mentres, Erdaraldia segue 7/24/365. Aí, a cor non importa. A asimilación e a alienación van ben. O 90% dos axentes que chegan a Donostia son monolingües castellanohablantes. Os xuíces están a obrigar á Ertzaintza monolingüe castellanohablante. Medios de comunicación en castelán. Nalgunhas liñas de bus de Donostialdea 0 fallos en eúscaro, xa que os choferes non saben nin "ola", como fallar!

O transporte é un exemplo cru de arrastre. Nos últimos anos melloráronse as comunicacións lingüísticas do txoferreki nalgunhas liñas de San Sebastián, obrigando aos viaxeiros ao castelán en poucas ocasións. Lamentablemente, as últimas licitacións de autobuses de Donostialdea, gañadoras da compañía Alsa e Transitia –TBH– desde xullo de 2021, confirmaron que os vascos somos alieníxenas nos servizos de autobuses públicos. Noutros medios de transporte a situación é similar, primeiro en Adif-Renfe, logo en Euskotren, etc.

En castelán, a mensaxe da administración basal (incluídas as deputacións) é en todo momento pedagóxico e sinxelo: acudiu ás reservas de indio (ou a Etb3), o eúscaro é fermoso, con nenos e con can. De feito, na praza a nosa lingua non serve para nada, fala normalmente en castelán (ou co teu acento de vasquito cun toque divertido).

Tres idiomas: dous hexemónicos e outro residual. Dúas fórmulas: nunha a agonía do voluntarismo, a visión sectorial (e o euskeraaoke); na outra, a transversalidade e o bulldozer estatal. É dicir, no fondo, a pedagoxía social de sempre. Xa o dixo a prensa madrileña ao final da Segunda Guerra Carlista, a medida que se van retirando as últimas leis e institucións vascas: "Non basta cos foros que lles quitasen, hizkuntza ere bai! ". Pois cada vez están máis preto do seu obxectivo.