O número de euskaldunes de UEMA oscila entre o 63% e o 100%, polo que para realizar un estudo diferenciado, a Mancomunidade tomou da mostra total da Enquisa Sociolingüística as enquisas realizadas nos municipios que teñen este nivel de coñecemento do eúscaro.

Con estes datos, a UEMA publicou agora unha investigación, segundo deu a coñecer Arantxa Iraola en Berria, na que se sinalan indicios de declive do eúscaro nos municipios vascos. Nos municipios máis euskaldunes hai dous grupos: o denominado terceiro núcleo sociolingüístico, que sabe eúscaro do 63% ao 80% e o cuarto, onde o 80% é euskaldun. En 1991 o 90% de euskaldunes e agora o 81,9%, 8 puntos perdidos. Pola contra, no terceiro espazo sinalado, os datos melloraron, até aumentar o número de euskaldunes nun 73,9%.

De face aos datos xerais dos municipios euskaldunes, o 76% da poboación maior de 16 anos é euskaldun, o 8% son vascoparlantes e o 15% son castellanoparlantes. Este coñecemento do 76% é similar ao da década de 1990. Isto significa que, en xeral, os pobos máis vascos manteñen o coñecemento, pero, a diferenza do resto de Euskal Herria, non conseguen avanzar.

Segundo o estudo de UEMA, “en Euskal Herria produciuse un descenso xeneralizado de quen teñen como primeira lingua o eúscaro, pero nótase especialmente nos municipios euskaldunes”: en 1991 o 74% tiña como primeira lingua o eúscaro, na actualidade baixou ao 63%, e nos municipios máis euskaldunes, o cuarto lugar, o descenso é máis notable.

En canto ao uso, é do 58%, sete puntos máis que fai 30 anos, pero aquí tamén aparece a cuarta zona máis vulnerable, onde o uso do eúscaro retrocedeu. E un bo dato para o futuro: os mozos son os que máis fan en eúscaro e os de 50-64 anos os que menos. Antes era ao revés, os mozos falaban menos e os maiores falaban máis en eúscaro.

O resultado máis positivo está en actitude, xa que seis de cada sete cidadáns apostan polo fomento do eúscaro. O 92% dos euskaldunes mostra unha actitude favorable e o 59% dos castellanoparlantes. A postura contraria é do 2%. Isto demostraría que a actitude tamén está moi relacionada co coñecemento, e que canto máis xente euskaldun, menos contraria.

Importancia da transmisión

Garikoitz Goikoetxea, técnico da EUMA, subliña a importancia da transmisión na entrevista concedida este venres en Berria: “A porcentaxe de persoas que recibiron o eúscaro en casa é maior nos municipios euskaldunes, o que xera condicións de uso e oportunidades de uso; é importante este tema da transmisión, xa que noutros estudos habemos visto que a transmisión do eúscaro é maior nas contornas euskaldunes. Moitas veces pensamos que a transmisión é só unha decisión de casa, dos individuos, pero vese que tamén está condicionada pola contorna”.

Entre os cambios introducidos nas zonas respiratorias do eúscaro, Goikoetxea sinala que as novas vivendas construídas nos países euskaldunes na década de 2010 atraeron a cidadáns non tan euskaldunes ou castellanoparlantes, o que repercutiu nestas zonas: “Non baixou tanto o número ou porcentaxe de euskaldunes, pero o perfil dos euskaldunes existentes é distinto, que se desenvolven mellor en castelán, que non teñen tanto hábito de falar en eúscaro, que até agora teñen a rede social en castelán”.

A evolución lingüística de UEMA segue con cautela, moitas veces mesmo con inquietudes, pero Goikoetxea móstrase optimista: “No conxunto dos municipios vascos, os datos da última enquisa non son malos, temos unha base sólida: o 76% son vascos”.