Colexio público modelo A e G do barrio de clase media de Pamplona: Estudantes de máis de 40 países de orixe, tantas cores de pel como queiran. Colexio modelo D do mesmo barrio de Pamplona: alumnos/as de procedencia de cinco países, paleta cortical. O centro do modelo D conta co ranking socioeconómico máis alto dos centros públicos de Navarra. O outro non.

No colexio modelo A e G hai nenos que sofren a guerra de Ucraína, no outro non. No centro con modelo A e G existe a responsabilidade de que algúns alumnos vaian sen almorzar, no outro se discute si o bizcocho de aniversarios é para celíacos.

Máis que os relativos aos modelos lingüísticos, o día a día destes centros está condicionado pola responsabilidade das clases sociais neles adquiridas, así como polo seu sistema educativo, as responsabilidades e eleccións do profesorado, as clases. A esta segregación propia da educación pública engádese a concertación dos centros concertados e privados propios da Lei de Educación, na que se corta por segunda vez e dáse unha volta máis á roda da segregación: non veremos inmigrantes de clase baixa nas ikastolas concertadas do modelo D, que teñen máis historia de loita polo eúscaro.

Con todo, no que respecta á sustentabilidade do eúscaro, estamos nunha situación precaria e hai unha gran preocupación no sector vasco: por cada paso cara á normalización, a normalización afástase un paso máis. A culpa atribúese á vulneración de dereitos, e non entendemos que é o que ocorre e, o que é peor, ás veces pensamos que si houbese un goberno que garantise os nosos dereitos, poderiamos reverter esta situación.

O certo é que, á hora de pensar na situación do eúscaro, temos o mesmo marco que existe no centro do modelo D do barrio de Pamplona: só miramos o problema coas responsabilidades propias da nosa clase. Por iso nunca nos pasou pola cabeza que para salvar o eúscaro teriamos que loitar contra a Lei de Estranxeiría ou por estudar árabe nos centros. Non pomos encima da mesa a nosa rica historia e enseguida esquecemos as loitas sociais, sindicais e políticas que impulsaron a esas persoas pobres que chegaron de España a Bizkaia, Gipuzkoa, Araba e Navarra, e a favor do eúscaro. E a revolución social estaba na cabeza que ese non vascos fixeron que acabasen pola normalización e non que, como pensan moitos que están dentro da cultura vasca, salvasen aos nosos, apoiasen aos nosos, porlles valos (como os espazos respiratorios) aos vascos petos. Habería que cambiar o sistema educativo abrindo as portas dos centros, mesturando alumnos e intercambiando linguas diferentes ás nosas.

Esta proposta suporía traballar a favor da confusión cos demais, que é o que non quere facer a clase media vasca. Aí está o paradoxo, o eúscaro será salvado por un mestizo Euskal Herria, porque a blancura ten pouco futuro.

Nerea Fillat