Cando tomamos a testemuña da carreira e recibimos o agradecemento e o entusiasmo dos demais, é inevitable que se note o interior bailando. É máis, despois de toda a vida loitando polo eúscaro e contra as imposicións en castelán. Iso é o que lles ocorreu 23. A moitos protagonistas da Korrika, entre eles Kontxa Laspiur Zabala. “Nacín en eúscaro en 1924 e voume a morrer en eúscaro”, subliñou Laspiur, que vai cumprir 100 anos, sen poder soster as bágoas, a unha chea de medios de comunicación unidos á altura de Ipurua en Eibar. Tomou a testemuña por primeira vez na Segunda Carreira, en Arantzazu, e lembra o momento: “Fomos representantes de sete territorios, e eu desde Gipuzkoa, alí. Fixemos uns metros”.

A Kontxa Laspiur, ex profesora de AEK que ha euskaldunizado Eibar durante 100 anos, tomou #23KORRIKA #HARROHERRI pic.twitter.com/6ofkNb9MAE

— AEK (\AEK_eus) March 20, 2024

No quilómetro 1.520 percorreu tamén varios metros en cadeira de rodas, impulsados pola súa familia, e ao longo de decenas de alumnos e profesores de eúscaro de Eibar. Segundo Laspiur, o pobo de Gipuzkoa é castellanoparlante, e quen saben eúscaro fano tamén en castelán. Con todo, o ambiente entre os que se foron a recoñecer ao seu compañeiro Kontxa nese quilómetro é especialmente vasquista. Do abrazo ao abrazo, os asistentes —case todas as mulleres— anunciaban con orgullo que A Cuncha foi a súa profesora de eúscaro.

Ensino do eúscaro na clandestinidade

“Entre 2000 e 2003 fixen unha conversación con el en AEK”, conta Julia Carballo Rei. Aos 78 anos e acompañado dun bastón, non correrá, pero non podía faltar á cita de agradecemento de Laspiur aos eibarreses e vascos. Sentimos orgullosos: “Empezou a dar clases de eúscaro na clandestinidade, nos bares e nas asociacións, e logo estivo en AEK desde o principio”. Laspiur espera a Korrika rodeado dunha chea de alumnos.

Tamén Carballo comezou a euskaldunizarse na clandestinidade. É de orixe galega e chegou a Eibar aos 15 anos: “Cando cheguei sentín algo; tiña claro que tiña que aprender eúscaro”. Empezou a achegarse ao eúscaro nas aulas de Elgues e asegura que nunca tivo “medo”, aínda que traballaban na clandestinidade. “Como o meu sogro sempre me dicía: “Aquí fálase euskera, e non imos perder o eúscaro!”.

Outras mulleres xubiladas e mestras de AEK seguiron pondo en valor o que fixo Laspiur: “Sempre foron moi euskaltzales. O seu irmán Imanol tamén foi un dos que traballou na metodoloxía e creación do ensino do eúscaro”. Por tanto, ligaron ben a cadea de transmisión e pasaron toda a súa vida entregando o que eles recibiron aos seus descendentes. Os reunidos no quilómetro 1.520 reivindican o eúscaro con firmeza inicial e lémbrannos orgullosos de ser vascos en Eibar. Mentres tanto, detrás dos alumnos e profesores que coñeceron a clandestinidade, os nenos da escola esperan a chegada da festa da Korrika. Quizais na escola ensínenlles de onde veñen.

'Harro Ondarru'

O mércores pola tarde entra en Bizkaia 23. Korrika, desde Mutriku até Ondarroa, pola fina fronteira entre Gipuzkoa e Bizkaia. Os euskaltzales baixaron cara ao porto e viron de lonxe o seu pobo correndo por detrás da testemuña, sentados nunha cadeira de rodas, gritando “Harro Herri Ondarru e ru-ru Ondarru”. Di que tivo a honra de levar a testemuña e está moi emocionado vendo o seu pobo desde arriba. As coloridas luces da furgoneta que presume Herri quedáronse pequenas ante a inmensa ikurriña lanzada por Gure Esku. Andrea segue defendendo aos veciños de Ondarroa co orgullo da Korrika: “Gora Euskal Herria askatuta, gora Korrika, gora gure hizkuntza!”.