En ETB1, o secretario xeral do Consello, Paul Bilbao, foi convidado o programa Ahoz Aho e o que escoitou na entrevista levounos a escribir estas liñas, algo que xa case ninguén ve (1,7%).

Algunhas das características do discurso que dominou o Euskalgintza da CAV nos últimos anos parécennos moi controvertidas. O que fala das consecuencias da pandemia.

Por unha banda, temos que escoitar que en tempos de pandemia o eúscaro é máis vulnerable ou máis vulnerable. O eúscaro non é nada sen os vascos, por tanto, os euskaldunes seremos os máis vulnerables, non? E que significa iso: que os vascos somos máis débiles que os demais? Si, sabemos que non se quere dar a entender iso, pero estamos seguros de que axuda a aumentar o complexo de pobre e enfermo que xa temos.

Dicir que a única relación que teñen moitos nenos e nenas co eúscaro é na escola, e como se tiveron que limitar ou suprimir as clases presenciais, estes nenos e mozos que viven nunha contorna castellanohablante recibiron unha dose menor de eúscaro que doutra maneira e, por tanto, esquecéuselles / retardado a moitos. Vale, pero entón digamos que os escolares ou mozos de contornas castellanohablantes sufriron unha perda de idioma debido á pandemia. E non o sacemos fóra, sen caer nun discurso corrupto victimista... porque a misericordia ten poucos predicados.

E digamos alto e claro, que EiTB non cumpre unha das funcións que debería cumprir, é dicir, ofrecer aos nenos e mozos un asidero en eúscaro cómodo e agradable, máis aínda ás contornas castellanohablantes.

Doutra banda, só menciónanse os dereitos: os dereitos que temos os euskaldunes para poder falar en eúscaro. Pero non se fala de imposicións, porque non parece que sexa un discurso xusto e venal. Pero con esta maneira de falar, en canto rompemos un pouco a delgada capa exterior, atopámonos enseguida coa dialéctica dos dereitos e deberes.

Porque se nós temos dereito a falar en eúscaro, todo o que viva na nosa casa ten o deber de coñecer o eúscaro; se non, é imposible. E tamén hai que dicir que todas as leis vixentes na CAPV garanten o dereito a facer en castelán, tanto no ámbito privado como no administrativo, onde e en calquera momento. Pero que non ocorre o mesmo co eúscaro; que os euskaldunes non temos garantido o dereito a falar en eúscaro en moitos ámbitos, non na CAV, pero moito menos en Navarra e Iparralde.

Até aquí estaremos de acordo. Entón, por que non mencionamos que quen non o saben teñen a obrigación de aprender euskera, e que esa obrigación é persoal e colectiva, e que, como é así, as institucións públicas deben adoptar medidas para que o dereito que temos os euskaldunes a facelo en eúscaro en Euskal Herria sexa garantido en todos os ámbitos. E tamén que, polo menos, temos que ter os mesmos dereitos que quen quere facelo en castelán, e para iso é imprescindible que todos os que vivimos na CAV saibamos preceptivamente euskera, sen obrigar a ningún euskaldun a facelo en castelán en ningún ámbito.

En definitiva, e para garantir o dereito dos euskaldunes a expresarse en eúscaro en Euskal Herria, é preciso sinalar que todos os cidadáns e cidadás da CAPV temos o dereito e o deber de coñecelo en eúscaro, tal e como temos a obrigación de saber en castelán/francés.

Que non é unha mensaxe simpática? Non ten por que ser simpático! Que é unha imposición disfrazada? Garantir o dereito a expresarse en eúscaro no País Vasco nunca será unha imposición; ao contrario que en España non é utilizar o español, e en Francia non é francés.

Digamos as cousas claras sen enganar a ninguén e sen perdernos en eufemismos vagos e doces. Ao dereito a falar en eúscaro, todos temos a obrigación de coñecer, como se constrúe a parede!

E para garantilo, as medidas públicas son urxentes en todos os ámbitos, empezando por EiTB!