A maioría dos lectores probablemente están a favor da primeira opción, pero están a facelo en balde: a falta de Estado, a lei está en contra. Proba diso é o protocolo lingüístico catalán, que foi suspendido polos tribunais españois, ou a decisión do Tribunal Superior de Xustiza de Navarra. Con todo, podemos converternos en imprescindibles, co traballo diario, si fálase da historia clínica.

É sabido que a nosa lingua de traballo é o castelán. Algúns médicos comezamos a escribir a historia clínica en eúscaro, e para facer fronte a esta ameaza, Osakidetza deu prioridade á tradución para evitar posibles problemas. Do eúscaro ao castelán, e non ao revés. Quizais non teñan en conta a achega que o sector sanitario pode facer na normalización do eúscaro, nin que dicir das necesidades dos pacientes.

A área de Saúde ten unha peculiaridade que non existe noutros ámbitos administrativos, e que pode facer do eúscaro un idioma absolutamente imprescindible. É máis, o que pode axudar a que o eúscaro sexa unha lingua de traballo. Trátase, por suposto, das relacións verbais cos pacientes, pero tamén, e sobre todo, da documentación clínica e das súas características. A historia clínica informatizada e unificada é única, non modificable para a protección dos pacientes, é dicir, unha vez redactada en eúscaro, quedará cando estea. Por tanto, a redacción da historia clínica en eúscaro obriga a entender o eúscaro a todo o persoal sanitario que participe no proceso de atención, co fin de garantir a seguridade do paciente. No resto non se dá ese tipo de situacións, e os perfís lingüísticos non garanten o seu uso.

Con ese fin propuxéronse os itinerarios do eúscaro. A través delas pódese garantir progresivamente o servizo en eúscaro, con atención especializada desde a atención primaria, nas relacións orais e escritas. Non é unha proposta radical, senón adaptada e gradual. Creado para un marco de traballo dominado por traballadores castellanohablantes monolingües. Pero pode ter un futuro prometedor: si trabállase a documentación en eúscaro, o número e a media de traballadores euskaldunes é cada vez é maior, o eúscaro convértese en imprescindible. Preferiblemente imprescindible, porque é necesario para o traballo e non obrigatorio, porque así o establece a lei.

Con todo, a Dirección non quere que o eúscaro se converta en imprescindible para a cidadanía. Por iso quere pór en castelán o pouco que escribimos en eúscaro, a través de Itzulbide. Na encrucillada, optou por un camiño equivocado: atractivo, integrador, progresivo e opulento, en lugar dunha ineluctable necesidade. Aqueles que afirman que o proceso de normalización do eúscaro debe facerse de forma lenta e coidadosa, decidiron de súpeto e con urxencia un atallo que non vai a ningunha parte. Eúscaro opcional para os traballadores, non obrigatorio nin imprescindible; aleatorio para os usuarios, segundo o médico.

En Sanidade, os circuítos permítennos facer imprescindible o eúscaro, sen obrigar a ninguén, sen impor, con esforzo. Pola contra, o tradutor automático interrompe ese camiño e lévanos ao conflito. Por unha banda, os castellanoparlantes, porque os perfís lingüísticos son unha imposición para eles. Doutra banda, os vascos, ao non ser obrigatorio o eúscaro como unha atención de calidade