Na crise de 2008 tamén apareceron grandes gretas na Unión Europea, pero os países máis ricos do norte impuxeron aos do sur a súa dura doutrina. O teito de gasto dos orzamentos dos gobernos, hoxe en día en pleno apoxeo, reflicte mellor que nada aquela vitoria.

Ademais do diñeiro, tamén se viron as gretas da UE noutras posturas. A principios de marzo, Alemaña prohibiu ao resto de países da UE a exportación dos seus produtos sanitarios cando a situación de Italia agravábase e agravábase a do Estado español. Italia tivo que pedir axuda a China, Cuba e Venezuela.

Tras este primeiro torpedo, un grupo liderado por Italia, Francia e España quixo que a UE responda de maneira conxunta a esta crise, ben enviando eurobonos pola UE, ben propondo fórmulas alternativas para os préstamos, é dicir, axuda, pero sen condicións. Estes países tiñan na cabeza as medidas implacables que se impuxeron a Grecia.

Non eran os únicos ecos da longa crise de 2008. Os fondos voitres tamén comezaron a voar cos ollos postos sobre a pata dorida italiana: desde finais de febreiro e mediados de marzo, a curmá de risco italiana aumentou por encima do 60% (o 28 de febreiro, 170 e o 17 de marzo, 276).

Nesta situación, Holanda e Alemaña xa demostraron desde o principio que non eran favorables na medida do compartido e bloquearon o acordo até o pasado xoves . Os estados de Hegoalde deron por gañada a constitución deste fondo incondicional, pero este sábado o diario Público lembra con claridade que tanto o ministro holandés de finanzas, Wopke Hoekstra, como os principais diarios locais consideran que os Países Baixos apenas se moveron da súa posición. Dos 540.000 millóns de euros que se aprobaron, un préstamo de 240.000 millóns de euros estará listo en breve, pero o rescate farase a través de fondos MEDE, é dicir, do mesmo tipo de fondo que se aplicou a Grecia.

A diferenza é que si os gobernos só utilizan ese diñeiro para a crise sanitaria do Covid-19, non se lles vai a pór ningunha condición. Pero se o utilizasen para reactivar a economía en calquera outro ámbito, aplicaríanselles condicións máis concretas. O cheiro a troika desas condicións e mecanismos é moi intenso e xa foron varios os países que declararon que en principio non van tocar eses fondos.

Non é a única condición, entre outras cousas, porque é a máis dura que se poida acoller a estes fondos da UE, que os Estados seguirán cegamente cumprindo a sacra regra de gasto en teito, cando, por exemplo, en Italia e España xa son uns 33.000 os falecidos. Evidentemente, o máis importante é que segue sendo para os ricos e neoliberais da UE; e como, polo menos polo momento, o resto de gobernos sométense.

Sen eurobonos

O acordo de xoves da UE di que queda aberto ao futuro o uso doutros instrumentos financeiros e que o ministro de Finanzas italiano, Roberto Gualtieri, aproveitou esta expresión para ver a cola dos eurobonos, pero a maioría dos expertos opinan que é unha fórmula imposible. Segundo informa o diario Público, o ministro holandés de referencia, Wopke Hoekstra, tamén o di claramente na súa conta de Twitter: "Estamos e estaremos en contra dos eurobonos. Estes, a longo prazo, non servirán de axuda nin para Europa nin para os Países Baixos”. E a primeira ministra de Alemaña, Angela Merkel, tamén deixou clara a súa posición na tarde do xoves: “Xa sabedes, na actual situación política da nosa unión, non son partidario de que se produza unha emisión conxunta de débeda, e por iso rexeitamento aos eurobonos”.

Non se sabe cal é esa situación política de unidade que declarou Merkel, pero está claro que está nun dos momentos máis débiles da súa vida. Non son poucos os que pensan para que serve a UE nunha situación tan complicada si os Estados máis ricos non están dispostos á solidariedade económica, cando acaban de saír do Reino Unido, mesmo nos Países Baixos. Así o expresou publicamente o primeiro ministro de Portugal, Juan Costa, que se puxo á cabeza dese pensamento e preguntoulle claramente a Holanda se “quere seguir na UE”. Costa tamén se mostrou máis dura: Cando o ministro holandés Hoekstra pediu á Comisión que “investigase por que algúns países non teñen orzamento suficiente para facer fronte ao coronavirus”, o portugués considerou “repugnante” a petición.

Os bancos máis importantes que as persoas

Con palabras e acordos, o desprezo cara aos cidadáns que están gravemente afectados volve ser patente nas institucións da UE. Hai que lembrar que, desde a crise de 2008 até a actualidade, o Banco Central Europeo dedicou centos de millóns de euros aos bancos cun interese moi baixo ou cero. Mesmo na crise de 2008 era incomprensible como o BCE podía pór estas cantidades en mans dos bancos e non dos estados, e agora tamén sucede o mesmo. O principal instrumento financeiro da UE segue ofrecendo diñeiro aos bancos cun interese de entre o 0 e o 0,25%, pero a UE non é capaz de deixar diñeiro en condicións de igualdade aos seus estados, os cidadáns, cando decenas de miles de persoas faleceron encima da mesa.

En varios ámbitos sinálase que esta vez non se debería comportar como en 2008, pero esta primeira loita polo uso dos fondos da UE dispersa luces escuras cara ao futuro: As autoridades da UE queren seguir actuando da mesma maneira e, polo momento, os Estados membros están a actuar da mesma maneira. A influencia do coronavirus é profunda, pero tamén a sombra de Grecia.