Hoxe traio un tema complicado que suscita o debate entre os pais: os deberes. Son necesarias para moitos, mentres que para outros son prexudiciais. As dúbidas ou inquietudes non se poden responder nunha soa liña e é un tema con moitos vértices.

Moitos estudos falan da influencia dos deberes nos alumnos. Does Homework Improve Academic Achievement? A Synthesis of Research, de Cooper, Patall e Robinson, é unha das máis importantes. Trátase dunha investigación dirixida entre 1987 e 2003 sobre a súa incidencia nos resultados académicos. O obxectivo deste estudo é determinar o grao de relación entre o traballo doméstico e a mellora académica e o logro obtido, comparando os resultados cos estudos previos.

No estudo conclúese que existe unha correlación entre as tarefas domésticas e a mellora académica, aínda que a mellora obtida varía significativamente en función do curso observado: no caso dos alumnos de Primaria (6-11 anos), as tarefas domésticas teñen un impacto negativo no rendemento académico. No caso dos alumnos de secundaria (12-18 anos), pola contra, obsérvase unha relación positiva, polo que se expón que melloran as cualificacións finais. Segundo o texto, as diferenzas poden deberse a factores como a capacidade dos mozos para atopar ou prescindir dos estímulos necesarios para realizar estas tarefas e a súa capacidade de aprendizaxe.

Cando falamos deste tema, é fundamental saber cantas horas de traballo para o fogar son necesarias para obter o mellor resultado académico. A investigación redistribúe a eficacia do traballo doméstico por tramos de idade. Así, subliña que en Primaria non hai impacto positivo. Conclúe que o mellor da Educación Secundaria Obrigatoria é mandar entre 7 e 12 horas semanais. Conclúese que non existen melloras significativas por encima de 13 horas. No mesmo sentido, segundo o estudo, no Bacharelato (16-17 anos) enviar máis de 2 horas ao día non afecto aos resultados académicos.

Hai que ter en conta que estes datos proporcionan resultados globais que deben ser tidos en conta aspectos como o territorio (non é o mesmo Euskal Herria que África), a idade ou o contexto familiar e social.

Tamén é importante sinalar que a investigación garante a posibilidade de que a eficacia dos traballos domésticos sexa nula ou, o que é peor, prexudicial si supérase a cantidade comprometida.

Xunto a este traballo de Cooper, Patall e Robinson, hai decenas de publicacións de referencia no campo da investigación científica, como Visible Learning: A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement, un libro de John Hattie 2009 que fai referencia por centos de estudos previos e extrae as súas conclusións. Destaca unha afirmación moi interesante: “O realmente eficaz en educación é un bo profesor e non ter moito traballo para casa”.

Segundo a OCDE, os deberes afectan á desigualdade escolar e marcan aínda máis as desigualdades sociais e económicas dos alumnos e as súas familias, posto que se evidencian as carencias de recursos das familias.

Tal e como indican informes internacionais como PISA e TIMSS, queda claro que o Estado español é un dos países que máis tempo dedican aos deberes escolares. É evidente que os investimentos de tempo tan elevadas son inútiles, xa que o Estado español ha obtido resultados negativos nos últimos anos nos informes mencionados. Ademais, isto non significa que o rendemento dos estudantes do Estado español sexa superior ao dos estudantes dalgúns países que invisten moitas menos horas. Francia tamén está por encima da media da OCDE en horas de traballo doméstico.

Hai quen fala, con todo, dos beneficios dos deberes en Primaria. Na súa tese “Deberes escolares, aprendizaxe e rendemento en estudantes de educación primaria” (2016), realizada por Irene Pan a través da Universalidade dA Coruña, destaca a conclusión de que a cantidade e o aproveitamento do tempo dos traballos domésticos enviados inflúen no rendemento académico de forma positiva e significativa, por ser beneficiosos, pero a clave non é a cantidade, xa que a clave está na calidade das obrigacións e na forma en que os alumnos poden realizar os deberes ou na xestión do tempo prestado. O feedback dos profesores é fundamental e a axuda dos pais é importante no traballo doméstico, pero depende da calidade.

A adecuación das tarefas domésticas e a falta de tempo excesivo para cumprilas son as dúas claves dun bo traballo doméstico. E a través de ferramentas tecnolóxicas e innovación podemos facer posible estes obxectivos. O uso de redes sociais educativas e aulas virtuais é unha boa idea para fomentar tarefas domésticas con efectos positivos para os nenos. Pero se os traballos son optativos, mellor porque moitos alumnos non van ter recursos para facer o que fixeron, e como xa se mencionou anteriormente, iso non faría senón aumentar as desigualdades.

Como reforzo opcional en clase, a gamificación pode ser outra opción interesante, xa que permite ao alumno consolidar ou reforzar o apreso a través da innovación e engadir unha dose de xogo ao proceso de aprendizaxe. Loxicamente, calquera destas medidas debe estar adaptada á diversidade da aula, tanto por idade como pola identidade do conxunto ou polos elementos sociais.

En resumo, con menos traballo doméstico, mellores traballos para o fogar e aproveitando as oportunidades que nos propoñen as novas tecnoloxías e a innovación, os alumnos poden obter mellores resultados. Pensemos, por tanto, con que obxectivo enviamos os traballos para casa e si realmente son necesarios.