As tres redes de ensino bilingüe e a actividade cultural vasca realizarán mañá, ás 11:00 horas, unha cadea humana desde a casa de Rene Cassin até a subprefectura. A experimentación do modelo de inmersión na escola pública Baste-Quieta da capital levouse a cabo tras a negativa do Reitorado. En Alsacia, Bretaña, Córsega e Occitania tamén se organizaron actividades organizadas polo GHBD, convocados pola Unión para a Vida dAs nosas Linguas.

Os motivos polos que os representantes do Ministerio de Educación de Francia foron utilizados indican que todas as clases que están no modelo de inmersión serían ilegais. “Si tomamos as palabras que utilizaron, querería dicir que o que fixemos nos últimos 50 anos xa era ilegal”, di o presidente de SEASKA, Peio Jorajuria. Ao final, o da Capital é un dos golpes máis que deulle a administración. “Atacaron a inmersión pública, pero nos últimos anos atacaron o ensino das linguas por todos os lados. Aí deron escusas xurídicas, pero é un ataque político. O cambio de lei non serve; si era unha inmersión, a inmersión seguirá”.

A necesidade da solidariedade entre as tres redes é evidente, porque para que mañá sexan euskaldunes necesita de todos: “A escola pública debe crear falantes enteiros, e cada buraso debe elixir na rede que quere euskaldunizar ao seu fillo”. Mañá volveranse a reunir, por tanto, os burasos da rede pública, dos chegados e das ikastolas de Iparralde. O pasado mes de novembro, unha decena de persoas reuníronse en París seguindo a chamada do grupo GHBD. “O ano pasado denunciamos as consecuencias da reforma do liceo. En xullo deron un paso máis detendo a inmersión, e pasaron o concurso en eúscaro enviando aos profesores a ensinar francés. A de mañá é a continuación da mobilización, cada vez necesitamos máis rápido para traballar xuntos”.

Igual no resto de territorios

Non haberá unha cadea humana mañá en Bretaña, pero esta mesma tarde o sinal realizarase mediante unha rolda de prensa na cidade de Kemper. A coordinación das estruturas culturais en bretón, Kerve Breizh, foi a encargada de convocar o acto. A reforma do Liceo e do baixo e a escola Diwan de Sant-Ervlan (Saint-Herblain) foron atacadas nas últimas xornadas de xogo. Diwan, que se abriu en 2016, non foi oficialmente aprobado pola Academia no marco do acordo de asociación de Diwan co Ministerio de Educación.

Doutra banda, a reforma do Liceo tivo unha gran repercusión entre os alumnos que podían elixir o bretón. No caso dos que acaban de incorporarse á segunda, o número de vascoparlantes que consideraban o bretón como lingua alternativa descendeu un 40%. Na sección bilingüe, do 90% ao 75%. “É un gran problema”, di Lena Louarn, vicepresidenta da rexión de Bretaña e Presidenta da Institución Pública da Bretoa, “O presidente da rexión de Bretaña, Loig Chesnais-Girard, escribiu varias veces ao señor Blanquer. A resposta que obtivemos é absolutamente pura, non contestou á pregunta”. Por iso, o xefe rexional de Bretaña decidiu escribir directamente ao primeiro ministro de Francia, Jean Castex. Louarn denuncia que o Estado se dedica ás artimañas. “Todo iso son moldes ocultos que as tres redes e asociacións levaron a cabo para desfacer toda a obra; os cargos electos han mediado con ela”.

Tamén se referiu aos problemas que teñen na formación do profesorado de bretón. Na súa opinión, non se lles transmite un nivel suficiente, “sendo o Ministerio de Educación o responsable da formación na súa totalidade”. Ademais, en toda Bretaña, que é moi extensa por ámbitos, só hai un espazo público para a formación do profesorado: Saint-Brieg (Saint-Brieuc).

O outro enegua é que as casas do pobo teñen a recompensa de vertedura infantil. Todas as escolas da rede Diwan non obteñen os premios que por cada neno e nena pódense recibir dos pobos de ao redor. “Os Diwan rebentan por iso”. Estímase que poderían perderse ao redor de 300.000 euros. “Ensáianse por todas partes para asfixiar a nós, e aprovéitanse deste período difuso de [COVID-19], é moi astuto”.

Jean Faivre é o representante de Alsacia na Unión Europea para a Vida das Linguas. Segundo informou, do mesmo xeito que o de Baiona, a cadea humana realizarase mañá en Alsacia, fronte ao Reitorado, en Estrasburgo. “Queremos facelo no reitorado porque o ámbito do ensino é simbólico. Os principais restos foron procedentes do Ministerio de Educación, Política Lingüística e Cultura. Queremos lembrarlles as súas responsabilidades”.

En Alsacia tamén trasladaron o seu enfado ao Ministerio de Educación polas consecuencias da reforma do Liceo. “Temos á vista a un rexeitamento”, denunciou Faivre, “temos ante si unha parede de indiferenza con Jean-Michel Blanquer e os seus servizos. Fálannos de desprezo”. Deu un exemplo diso. Pídese un xustificante de acceso á universidade en inglés. En Alsacia gustaríalles que fose alemán en lugar de inglés. Alsacia, por fin, porque é o dialecto do alemán na voz e o alemán na escritura. “Para nós, a lingua da rexión é unha cuestión de integración no ámbito xeográfico sobre o Rin. Preocúpanos non ter en conta ao alemán como lingua rexional. Parecería que o alemán é unha lingua estranxeira, unha lingua histórica do noso territorio”.

Faivre tamén ten claro que os acontecementos se suceden ante unha posición política ríxida co Goberno de Francia. “sente un inimigo por parte do Estado. As linguas locais non se inclúen no seu programa. En canto a Jean-Michel Blanquer, é seguro que as linguas rexionais están fóra da esencia do seu pensamento. No ADN dese Goberno o tema [das linguas] é visto con desconfianza”. Por iso, é de gran importancia para el que este ano se reuniron na GHBD asociacións e representantes de todos os territorios emocionados: “Estabamos dispersos e conseguimos a proeza de facer unha fronte unitario”.

Requisitos dos electos

Non todos os niveis de preocupación son iguais entre os electos dun territorio a outro. Os veciños de Iparralde uníronse á protesta no caso da Capitalidade Cultural Vasca. Coa esperanza de falar directamente co Ministerio.

A unidade dos electos é unha boa noticia para Peio Jorajuria: “Foi unha gran noticia que todos os electos formen unha fronte única e estean dispostos a plantarse contra París. A denuncia do EEP é un gran paso”. As mobilizacións cidadás como a cadea humana e a liña dos electos son compatibles. “A loita dos cargos electos non se fai ao mesmo ritmo que a da sociedade. Ambos son necesarios; sabemos que si queremos logros este ano teremos que traballar en dúas frontes”.

A bretoa Lena Louarn cre que é hora de reunirse os electos de todos os territorios. “Á carta xóganse de forma diferente cuns e outros [do estado]. Deberiamos ter unha fronte común máis forte entre todos os electos. O mundo político debería implicarse máis no desenvolvemento das linguas”.