O Imposto das Tres Vacas que se realiza entre os habitantes do val de Barestos de Bearn e os do val do Roncal é probablemente un dos convenios máis antigos que se manteñen en Europa. Cada ano, o 13 de xullo, os bárbaros doan tres vacas aos roncaleses na zona da Pedra de San Martín, no límite entre dúas velas, para que os primeiros poidan comer nas terras comunais de Navarra.

A orixe deste costume non está moi claro, pero sabemos que leva a cabo polo menos desde 1375, ano no que se asinou o Acordo das Tres Vacas. Este convenio foi renovado case sen interrupción desde entón e hoxe en día é unha gran festa para os veciños de Roncal, Zuberoa e Bearn.

Nesta festa sempre participaron os alcaldes do val, en representación da cidadanía, e para iso levaron traxes tradicionais. Os traxes de Roncal son un importante patrimonio cultural e unha dos acenos de identidade do val. Até o século XX os roncaleses, fabricados a man polas mulleres nas súas casas, tiñan as medidas e as condicións reguladas durante séculos. Hoxe en día exhíbense en festas especiais.

Para o Imposto das Tres Vacas, con todo, só había roupa de alcaldes para homes, debido á histórica discriminación das mulleres nas institucións. Agora, a Comisión Xeral do Val do Roncal decidiu, a iniciativa de varias asociacións do Val, realizar tamén os traxes para mulleres alcaldesas. Este ano serán elixidos pola alcaldesa de Uztárroz, Jone Alastuey, e a alcaldesa de Garde, Erika Ergueta.

Higos xigantes, símbolo da resistencia feminina

As pezas, presentadas publicamente o pasado 20 de xuño, seguen o estilo tradicional do val, con diversas variantes. Entre outras cousas, engadíronse dúas higos grandes á mantelina da cabeza para levala colgada.

Estes higos "simbolizan a resistencia das mulleres roncalesas ao longo dos séculos", segundo explicou a revista do Pirineo navarro Mendixut. De feito, historicamente utilizáronse como amuletos de protección eses aros: Engaden "profundo sentido cultural e resiliencia ao traxe", din.