Este martes cumpríronse 85 anos desde que os requetés asasinasen á nai do caserío Etxetxo e a tres dos seus fillos. Fai 85 anos, o primeiro suceso tráxico ocorreu en Lezo o 27 de xullo de 1936, e desde entón até o 13 de setembro producíronse na localidade todos os asasinatos relacionados co franquismo. María Oiartzabal e Domingo, Crisosoomo Enrique e Sebastián Usabiaga Oiartzabal foron asasinados a tiros polos franquistas entre os caseríos Mattejoane e Miura. Foi o mesmo día en que os franquistas se apoderaron de Oiartzun. Os intentos levaron a cabo tamén en Errenteria, e os grupos que precederon aos militares dirixíronse tamén cara a Lezo. María e o seu tres fillos decidiron fuxir ao caserío Miura, sentindo que eran os estraños movementos que buscaban refuxio; o cuarto fillo, naquela época, estaba no servizo militar. A noiva dun dos seus fillos, Domingo, era natural do caserío Miura. O seu pai quedou no campo traballando como un céspede. No camiño, con todo, atopáronse cos requetés e foron asasinados.

Segundo os testemuños, algúns din que querían que ese tres fillos unísense ás tropas franquistas, que lles levasen con eles, que lle rexeitaron e que por iso matáronos; o outro di que un deles levaba a ikurriña no oído do cinto e que cando os requetés víronlle dispararon alí. Unha ou outra, ou ambas, poden ser a causa dun asasinato inxusto. O cinto co buraco foi gardado até fai 20 anos no caserío Miura. Mataron ao seu tres fillos, fixeron ver á súa nai e mataron á última, e logo deixáronos na cuneta.

O monumento aos fillos das nais do caserío Etxetxo inaugurouse en 2019 na zona onde foron asasinados o catro membros da familia.

Promovido pola asociación de memoria histórica Etxetxo, o consistorio bilbaíno acordou no pleno deste xoves unha declaración de recoñecemento ás vítimas da represión franquista.

A asociación Etxetxo lembrou a través das redes sociais que o asasinato da familia de Etxetxo de 85 anos está en mans dos requisados porque a memoria, a xustiza e a reparación son imprescindibles.