É coñecido o compromiso dos autores co medio ambiente, o seu nivel de coñecemento, rigor e visión crítica, polo que nos pareceu interesante resumir a súa valoración. Xunto coa valoración se realizou unha proposta de recuperación das empresas públicas de enerxía para unha transición xusta da enerxía como unha das bases.

A Axenda 2030 púxose en marcha en 2015 co obxectivo de acabar coa pobreza mundial, protexer os ecosistemas e asegurar a felicidade da humanidade. Tratábase, en definitiva, de revitalizar e actualizar o concepto de desenvolvemento sostible que xa estaba totalmente desgastado. A falta de seis anos para o ano 2030, segundo diversos analistas, tampouco se cumpriu o 15% dos 17 obxectivos principais para a axenda 2030, mentres que outros consideran que a situación é peor que en 2015.

A minería, máis extractivista que nunca

Segundo os autores do artigo, non se conseguiu deter a destrución da maioría dos ecosistemas que se pretendían protexer e das comunidades que os habitan. Tras a crise de 2008, a minería cobrou forza e pensouse que a enerxía a realizar podía ser un dos eixos da transición xusta, pero non puido ser: hoxe en día a minería é aínda máis especulativa e destrutiva.

En consecuencia, a presión contra o medio ambiente aumentou, como demostran moitos autores e obras, como as realizadas por Willian Rees, do Instituto Descendente do Carbón, ou as do equipo do Programa Medioambiental da ONU (IRP), que investiga recursos internacionais. Por tanto, queda desmentido que con programas como o Green Deal, que promoven o crecemento verde en Europa, póidase facer unha transición ecolóxica.

Mesmo se viu claramente que a minería é o gran protagonista da mala traxectoria e que o éxito da tecnoloxía dixital ha facilitado a destrución das comunidades e territorios locais. Critican fortemente os obxectivos estractivistas do actual sistema neoliberal, e consideran que aínda que se acertase co modelo de enerxías renovables que sustentaría a nosa sociedade termoindustrial actual, sería indiferente o rexeitamento, porque non axudaría a alcanzar os obxectivos da Axenda 2030. Un exemplo deste fracaso é o Proxecto Smart 2020, impulsado por Angela Merkel e Nicolas Sarkozy para profundar en Internet e a dixitalización, para “rexenerar o capitalismo”.

Empresa pública de enerxía

Os autores subliñan que o tema da descentralización enerxética está a cobrar forza nas organizacións actuais, o que pode redundar nunha xestión máis eficaz. Sinalan que a enerxía tamén está a contemplar a creación de empresas públicas ante o fracaso que se está producindo, e propoñen unha xeración en España. En 2022 fíxoo Unhas Formas no Congreso español, pero foi rexeitado. Con todo, a idea continúa sobre a mesa e é posible que este tipo de empresas xurdan noutros ámbitos institucionais como comunidades ou municipios.

Esta empresa pública pode ser moi variada e pode ser unha forma de empezar a acabar cos oligopolios enerxéticos, pero é verdade que tamén pode ter dúas concepcións. Para algúns pode ser un rescate do fracaso que se está producindo no mundo das renovables, como o eólico. Para varios analistas, Ursula Von der Leyen está a tramitar este rescate coas axudas que acaba de propor para apoiar a industria eólica nun chamamento á situación da Unión Europea.

A gran cantidade de recursos xeológico necesarios para a transición enerxética atópase en China, pero a súa obtención tan barata como até agora será cada vez máis difícil, entre outras cousas porque os científicos chineses tamén se deron conta do desastre medioambiental que esta explotación leva. De momento, os nosos dispositivos dixitais e as infraestruturas de enerxías “limpas” converteron á República Democrática do Congo nun dos países máis pobres e esclavistas do mundo. Moitos queren canalizar esta inxustiza ambiental, pero o mundo rexéitao porque parece que só quere o soño do crecemento verde.

Esta empresa pública pode ser, por tanto, o motor da transformación do modelo enerxético necesario para captar os activos tóxicos que se están acumulando no mundo da enerxía, pero tamén pode ser o motor desa verdadeira revolución verde tan necesaria. Naturalmente, neste segundo caso, admitiríase que non é posible o modelo actual de crecemento material e enerxético, e poríanse en marcha políticas controladas de redución, descentralización e desaceleración. Cada vez son máis as investigacións que están a tomar forza nesta dirección, como o ditame SC/048 do Comité Económico e Social da UE que analizou novos modelos sostibles.

Os autores teñen claro que o futuro das empresas públicas de enerxía pode ser un éxito, pero para iso ven imprescindible que o concepto de sustentabilidade totalmente distorsionado recupere o seu verdadeiro significado: preservar o equilibrio natural e as funcións básicas que sustentan o sistema socio-ecolóxico.

Para este amplo resumo utilizouse o seguinte artigo de Ctxt: A enerxía como ben público, clave para o desenvolvemento sostible.