Madame Birrots ten un son poderoso. Son poderosos. Comezaron a facer versións e terminaron cun disco propio (polo momento). Nove cancións, atravesadas pola política, porque todo é política: mulleres que non son como deben ser, invitacións á organización, críticas sutís ao capitalismo (ou non tanto)...

E músicos que son cancións en eúscaro e todas as mulleres: Kattalin Ezkerra Sobrino, voz e pandereita; Izargi Zumarraga Etxandi, guitarra eléctrica e coros; Alazne Untxalo, rei, batería e coros; Uhaina Apezetxe Murua, guitarra acústica e coros; e Eneritz Mitxelena Irazoki, cello. Unha declaración de intencións. Falamos coa cantante Kattalin Ezkerra.

Como naceu Madame Birrots?

Nace Madame Birrots porque temos unha amiga que se chama Idoia Gillenea. El xa ten un restaurante entre Erratzu e Baigorri e con motivo do 8 de marzo propúxonos reunirnos e facer unhas versións para dar un concerto alí. Normalmente porque ese día nos xuntabamos algúns de forma espontánea e empezabamos a cantar. Tiñamos que dar ese concerto o 14 de marzo. E entramos xusto na pandemia, era o ano 2020 e ese concerto non o demos. Pero o peche creounos un desexo e un desexo de facer e crear cousas. Entón, cando empezamos a saír do peche. Estivemos un par de concertos ao noso ao redor e a xente chamounos para dar concertos e seguimos. Mentres tanto, tamén comezamos a crear as nosas propias cancións e definíronse os compoñentes do grupo.

E o seu nome? Por que Madame Birrots?

Ten dúas razóns. Primeiro: o nome da nosa primeira canción propia; Birrotxak. O manifesto de Mari Luz Esteban é o primeiro poema que tomamos do libro Andrezaharraren manifestua (O manifesto de Mari Luz Esteban). Quere dicir muller maior ou moza maior. Doutra banda, porque nós empezamos a facer versións, “reinventamos os sons”. Por iso. E “madame”… bo, porque nos gustaba esa sonoridad.

O poeta catalá Maria-Mercè Marçal dicía que era tres veces rebelde: por ser muller, traballadora e de nación oprimida. Paréceme que as letras das vosas cancións combinan este tres elementos. Até que punto senten a necesidade de expresar estes eixos de opresión?

Ese carácter de nación oprimida ou pobo oprimido expresámolo no noso grupo sobre o uso da lingua. É dicir, nós tiñamos claro que queriamos cantar en eúscaro. É dicir, que as nosas palabras serían en eúscaro. Entón, iso si, hai unha elección que se fai conscientemente. A conciencia da natureza do pobo oprimido é un exercicio previo que realizamos. A segunda sería a opresión que vivimos por ser mulleres. O noso equipo é un exercicio feminista.Nas letras mostramos as situacións que supón ser muller ou a forma na que nós e nós somos mulleres, grazas ao feminismo no que nos coñecemos ou no que nos relacionamos. Eu creo que nas letras iso é bastante claro. E a terceira, a da clase, porque así é a nosa relación, por ser da clase traballadora

Creo que o lugar de creación é máis importante do que pensamos. Urbano ou rústico, así como a provincia do País Vasco. De onde creades e como afecto á vosa música?

Somos baztaneses, navarros e rurais. Unha maneira que lle afecta pode ser na lentitude. Tardamos bastante en crear as nosas cancións e o noso disco, e creo que un dos responsables diso é a viaxe que temos que facer para facer un traballo remunerado. É dicir, algúns temos que ir ao traballo fóra do campo e iso lévanos a máis dificultades para xuntarnos. Nós cinco non conseguimos traballar e vivir en Baztan e, por tanto, influíu de forma clara no noso proceso creativo. E logo, nas nosas palabras ou na forma de entender a nosa música, diría que, aínda que sexa sen querer, bebemos do folclore, da tradición vasca. E iso tamén ten que ver co territorio no que vivimos, porque aquí aínda está viva a canción oral vasca, aínda que de forma bastante humilde, pero chegou, e eu creo que se reflicte na miña propia canción. Si fóra de Bilbao seguramente non tería ese tipo de canto. E o noso eúscaro, o eúscaro das nosas cancións, é o eúscaro de aquí, non en todas partes, pero a maioría das veces as palabras están en baztanés, entón, iso tamén inflúe.

Raimundo o Canastero dixo nunha entrevista que non coñecían a ningunha moza para o seu equipo nos arredores de Estella ou Pamplona. Vostedes son cinco mulleres. Custouvos atoparvos?

Non os atopou porque non os buscou! A nós non nos custou nada atoparnos e pénsao, Baztan ten 8.000 habitantes e Estella é moito máis grande. Esa é unha escusa, como sempre. Enchen os seus argumentos de escusa para lexitimar o que fan. Non hai unha razón de peso, si quixesen faríana.

Faltan mulleres na escena musical vasca, ou faltan programadores que as teñan en conta?

Está claro que faltan programadores que teñan en conta ás mulleres ou que faltan até agora. Con todo, diría que esa opresión está visibilizando e, en consecuencia, eu creo que estamos a ver o inicio do cambio. Cada vez hai máis mulleres no centro da escena musical vasca. No entanto, diría que as mulleres nos esiximos máis ou menos que nos subamos ao escenario ou que tomemos praza ou que nos poñamos diante. E iso tamén é Madame Birrots: unha maneira de dicir, non somos perfectos, non somos grandes músicos. E que? Non fai falta que sexamos super bos para crear música. Podemos ser mediocres. Eu creo que temos que crer esa reivindicación. Porque é moito máis duro subir a un escenario sendo muller ou tendo un corpo non normativo. Criticarase máis como tocamos os instrumentos, como cantamos, que corpo temos, como nos movemos, como nos vestimos… e todo iso aféctanos moitísimo, cústanos máis sacalo, dar ese paso. Por tanto, temos un exceso de crítica cara a nós mesmos. É dicir, temos o cisheteropatriarcado metido dentro. Entón, diría dúas cousas: que non se visibilizan as que hai e que aos que están cústalles máis estar pola opresión que estamos a vivir.

-Bo, non estou completamente de acordo con isto. Óuvese moi ben a Madame Birrots.

Por esa opresión será que non nos valoramos a nós mesmos.

Próximos concertos de Madame Birrots:

-13 de decembro en Arizkun, Gamioxarre (Baztan). 19:00.

-O 18 de xaneiro en Bera, Albergue Kataku.

-28 de febreiro, en Burlada, na Sociedade Axular.

-O 4 de abril, en Villabona, no barrio de Sahrijai.