Fátima chegou de Marrocos a Vitoria en 2019. “Son vasco de Marrocos”, di sorrindo en eúscaro, pensando nas súas orixes bereberes. Ten osteomelitis nunha dos seus xeonllos e a única posibilidade que lle deron en Marrocos para salvar a súa vida era cortar a perna. A familia migró para evitalo.

En marzo de 2020 Berakah doou o refuxio a Fátima e a súa familia, no contexto do confinamento da pandemia, nun dos seus pisos no cantón de San Marcos da Zona vella de Vitoria. A Asociación Berakah é un programa de acción social das parroquias de Santa María e San Vicente Mártir da Zona vella, que ten como obxectivo “axudar ás persoas máis desfavorecidas” de Vitoria-Gasteiz e que recibe, entre outras, as axudas da Diocese de Vitoria-Gasteiz e a Caixa Vital. O barrio conta con numerosas infraestruturas e programas tanto asistenciais –distribución de alimentos, actividades extraescolares para nenos, pisos e locais...– como relixiosos –misas, procesións...– . Centos de familias (miles segundo a súa memoria) que se atopan en situación de pobreza participan nas súas iniciativas.

Fatima, por unha banda, falou agradecido á asociación, “non esquecemos que nos deron axuda e un refuxio”, pero falou moi crítico co desafiuzamento e coas formas de facer en xeral.

Obediencia e intransparencia

Fátima di que Berakah quere controlar a vida dos que viven nos seus pisos, que lles presionan moito para que participen nas súas actividades e programas. Pon como exemplo a necesidade de enviar aos nenos a actividades extraescolares. Noutras asociacións do barrio, algunhas familias sinalaron a súa participación en actividades relixiosas de Berakah, por medo a que lles exclúan do programa (por exemplo, a distribución de alimentos). Fátima di que ela nunca foi a misa, pero que hai moitos que se van por medo, incluídos os que non son cristiáns.

En calquera caso, a falta de transparencia tamén é unha norma, segundo Fátima. Por exemplo, cando algunhas familias que estaban nos pisos de Berakah comezaron a recibir a prestación de emerxencia municipal (666 euros para toda a familia), desde a asociación dixéronlles que tiñan que empezar a pagar 300 euros polo piso. Aseguráronlles que era unha medida acordada cos servizos sociais municipais, pero cando cada cal informou ao seu traballador social dos pagos, indicáronlles que non sabían nada, e que para pagar iso Bera tiña que facer un contrato de aluguer –nin lles daban xustificante de pago–.

“Entón, de súpeto dixéronnos que non había que pagar 300 euros”, explica Fátima. Outros exemplos similares, como a distribución “arbitraria” dos alimentos do Banco de Alimentos.

Ameazas e desafiuzamento

Fátima di que as vivendas do cantón de San Marcos están en condicións “moi precarias” (humidades, paredes ou tellados gretados...). O pasado fin de semana houbo un grave problema nas vivendas do portal: “Apareceron gretas e pingueiras, a auga deslizábase polo piso inferior da nosa vivenda e temían electrocutarse, en casas con moita humidade e algúns nenos comezaron con problemas respiratorios”. Explica que chamaron aos responsables de Berakah, pero respondéronlles que esperarían “ata que pasen as vacacións” ou que se marchen. Con todo, por medo ao que lles ía a pasar, chamaron aos bombeiros “porque non se podía tocar o tellado porque era perigoso e que ían facer un informe para o concello”. Pero ninguén tomaba medidas e seguiron coa porta: primeiro a un traballador de Cáritas; finalmente, as familias das tres vivendas presentáronse xuntas nos servizos sociais municipais, “mostraron a súa preocupación”.

Aos responsables de Berakah non lles gustou nada buscar axuda fóra, e entón comezaron, segundo Fátima, as ameazas por correo e a orde de abandonar as chaves e abandonar a casa. Di que mostrou a súa disposición a marcharse, pero se lle daba algunha alternativa, "non para quedar na rúa". Di que a mensaxe de ameazas ensinoullo ao seu traballador social e que desde entón se cortaban as mensaxes telefónicas e convocábanse a reunións desde Berakahti: “Estaban a vixiar si tiñamos teléfono ou estabamos a gravar”.

A continuación, nas dúas das tres vivendas do portal apareceron as humidades e gretas nas datas do Nadal. (Fotos: Bizi Auzoa)

Desafiuzamento

Neste contexto, o 26 de setembro, recibiuse a notificación da orde de execución do desafiuzamento. Tiña un prazo de dous días para abandonar voluntariamente a súa casa –legalmente debería recibir a denuncia antes da notificación de execución, pero non foi así e perdeu a posibilidade de recorrer–. Conseguiu atrasar a execución durante un mes, pero a familia está moi comprometida.

Nas últimas semanas e días conseguiron papeis e traballo asalariado, pero de momento conseguir un aluguer é “imposible” (“pídennos ingresos superiores a 2.000 euros e non queren fillos”). Pide que a traballadora social trasládese a unha casa de Etxebide e ten a esperanza diso. Fátima acaba de saír da intervención dunha hernia abdominal que usa muleta por ostiomelitis de xeonllo. “Estou moi mal, con moito medo, non sabemos que vai pasar”. Hai tempo que se dirixiu á rede de vivenda Bizi no Barrio de Alde Zaharra e xuntos tentan facer fronte á situación.

Denuncia e os seus resultados

A semana pasada Bizi fixo públicas no Barrio as ameazas de desafiuzamento e pide aos veciños que permanezan “atentos” durante as próximas semanas. Os membros da rede comunicaron a ARGIA que as tres familias do cantón de San Marcos non son un caso illado, xa que tiveron coñecemento previo dos desafiuzamentos, ameazas de desafiuzamento e abusos de Berakah. Ante esta ocasión, “defenderán as casas dos veciños”.

Fatima está a denunciar publicamente a súa situación “para que ninguén máis o viva”: “O que persoalmente quero é saír do programa sen ameazas nin abusos para poder vivir dignamente. Pero en Berakah hai moita xente nunha situación moi vulnerable, nunha gran situación de dependencia”, explica. “Hai esperanza de organizarse”, di o compañeiro de Bizi que axudou á cita e Fátima dálle a razón: “Durante un tempo Berakah cortou a luz a algúns usuarios dos seus pisos, non desde que se denunciou publicamente o corte”.