En 2008, a Unión Europea aprobou a refundición das penas de presos da Unión, o que significaba que se unificarían os anos de cárcere de presos condenados en diferentes estados polo mesmo delito. Por exemplo, unha persoa foi condenada a sete anos de cárcere por pertenza a banda armada en Alemaña e, unha vez cumprida, foi extraditada a Polonia, onde volveu ser xulgada e condenada a 15 anos de cárcere. Pois ben, ao ser condenado polo mesmo delito, deberá cumprir agora oito anos e quedará en liberdade. Si fóra en España, o preso tería que cumprir o quince anos completos, polo que, en total, cumpriría 22 anos de cárcere.

Iso é o que lles pasou a moitos presos vascos, e moitos deles xa deberían estar na rúa. Pero cando a directiva entrou en vigor en España en 2014, o PP que entón estaba no goberno decidiu pór unha excepción a esta lei: só aplicaríase aos presos condenados despois de 2010, de modo que unha chea de presos vascos quedarían fóra desa medida.

Segundo informa este xoves O Diario, cando hai seis anos EH Bildu e o PSOE negociaron o apoio do primeiro, EH Bildu puxo sobre a mesa o tema dos presos e para iso, paulatinamente, pediu a derrogación das medidas de excepción a presos e presas vascas. E nesa lóxica, o PSOE acabou coa dispersión, no longo proceso que culminou en 2023.

Segundo o citado medio, nesa lóxica tamén se derrogará a directiva sobre cumprimento de condena e o procedemento de modificación da lei leva meses en marcha no Congreso. Entre outras, presentáronse 11 ocasións nas que se presentaron emendas á totalidade dos orzamentos, e non se puxo ningunha. A emenda cruzou por unanimidade cada unha das portas a atravesar. A vía lexislativa, por tanto, foi inadvertida por varias asociacións de vítimas que descubriron que esta arte afecto a varios membros de ETA e que algúns deles sairán á rúa en breve.

O pp e Vox fixeron autocrítica entón e recoñeceron que se trata dun erro, pediron perdón ás asociacións de vítimas e esixiron ao PSOE que "rectifique". A emenda de lei tramitouna Sumar, e o PSOE anunciou que seguirá adiante na trumbra do pleno celebrado este xoves no Senado español.

Solicitude de revisión de penas de 40 anos

Dentro de tres meses cumpriranse trece anos do cesamento da actividade armada de ETA, e segundo datos de ETXERAT, aínda hai 130 presos no Colectivo de Presos Políticos Vascos. Unha vez derrogada esta excepción, os seguintes obxectivos serían o terceiro grao e a lei 7/2003. O terceiro grao é unha especie de tirada de cordas da Audiencia Nacional e das Xuntas de Institucións Penais e os presos políticos vascos teñen dificultades para saír con el.

Con todo, o maior problema agora é a lei 7/2003, que o PP puxo en vigor en 2003, para ampliar até 40 anos a pena máxima de 30 anos nos casos de terrorismo. No fondo, tratábase dunha medida para castigar máis aos presos de ETA. Segundo os datos de ETXERAT, esta lei afectaría na actualidade a máis de 60 presos de eta. ETA desapareceu hai seis anos, e nese contexto foron moitas as ocasións nas que os presos pediron a derrogación desta lei e, si non é así, a revisión das penas. Varios países europeos recoñecen a pena de cadea perpetua na súa lexislación, pero na práctica non se cumpre, xa que teñen mecanismos de revisión da pena aos 15 anos ou aos 20, aos 25... nos que o preso sae á rúa.