argia.eus
INPRIMATU
OUTRO FESTIVAL DE CINE / 7. DATA
"A documentación ten potencia de interpretación e tendencias específicas de experimentación"
  • Pomba Orlandini (Buenos Aires, 1996) é directora e montadora de cine. A longametraxe Ob scena foi presentado na sección Nest do Festival de San Sebastián, e tivemos a oportunidade de charlar con el sobre o cine arxentino, o seu movemento transfeminista e a pornografía. Chegamos a Polboriña de Urgule, tras subir polas callejuelas do porto.
Ainhoa Gutiérrez del Pozo 2021eko irailaren 23a
Argazkia: Dani Blanco

Naciches en Buenos Aires, onde actualmente vive e traballa. Como foi a túa relación co cine? Cales foron as túas primeiras aproximacións e en que momento decidiches facer cine?

Desde pequeno os meus pais tiveron a tendencia de ver moitas películas, pero en todos eses anos non sentía que fose especialmente cinéfilo, ou que me motivase. Cando empecei a pensar en que estudar, fixeime moito na antropoloxía, pero parecíame que ía estar demasiado lonxe da xente no que se refire á expresión. Nunha universidade situada nos arredores de Buenos Aires descubrín unha carreira de cine documental, moi específica; víame lonxe de facer ficción, pero achegueime a facer películas a través do cine documental; ademais, non estaba tan lonxe da antropoloxía, pero abríame outras ferramentas para a investigación. Creo que a documentación ofrece unha gran potencia para a narración e, ao mesmo tempo, ten un espazo específico para a experimentación. Moitos traballos sérvense da relación coa realidade para contar historias que non son reais, e iso tamén é moi interesante.

A escola de cine e a universidade arxentina, que peso teñen na sociedade? Como se relacionan cos festivais de cine a nivel mundial, coa industria cinematográfica?

En Arxentina todo está centralizado na capital, e no que respecta á universidade pública, ENERC sería a única dirixida ao cine. Doutra banda, tamén hai escolas privadas, cunha mellor infraestrutura e cunha estreita relación coa industria e os festivais. Logo hai outras escolas, que se moven noutros circuítos, que teñen máis difícil dar o salto ao mundo da industria, pero que poden permitir investigacións máis precisas, como a nosa. En canto ao financiamento, tamén hai outras formas de financiamento fóra do INCAA, como as bolsas do Fondo Nacional das Artes, que son máis fáciles de conseguir para quen non temos tanta experiencia. En canto á cantidade de diñeiro, non é tanto, pero si que se dan moitas subvencións. Ademais, no que se refire á produción documental, neste caso ofrécese moito menos financiamento e as axudas á ficción e aos documentais están moi diferenciadas.

Foto: Dani Blanco

Este ano dirixiu a curtametraxe Ob Scena, premiado no BAFICI e seleccionado na sección Nest do Festival de San Sebastián. Como vives todo isto?

Sinto que fun subindo por unha especie de escaleira desde o proxecto que preparei para a subvención até a película que actualmente está terminada. Ao principio partira dun exercicio da escola e parecíame imposible levalo a cabo. Cando conseguín o financiamento, deime conta de que a ía a facer e comprendín que sería posible. Comecei a desenvolverse na universidade, aínda que creo que o centro non estaba preparado para profundar nestes temas de sexualidade e porno. Non ten ningunha perspectiva feminista, aínda que está a cambiar aos poucos. Superei todas as expectativas que tiña cando o recibiron no BAFICA, porque pensaba que só chegaban a eses lugares traballos de FUC ou ENERC. E logo estar aquí... é grande. Con todo, creo que o éxito obtido non inflúe negativamente na intención da película, quero dicir que se achega máis á xente, e ese é o maior logro.

O teu traballo fala de sexualidade, porno e educación sexual. Cal era a túa necesidade á hora de realizar este proxecto? Cales foron os primeiros pasos? E que relación ten a película co máis alto do movemento transfeminista que se está dando en Arxentina?

Evidentemente, está totalmente ligado a eses movementos. Cando me achegaba á pornografía, o que me pasaba era que quería ver outras cousas. Pola pulsión feminista e polas necesidades vitais, sentía unha distancia moi grande entre o que vía e o que facía. Entón tentei rodar a pornografía. Non me gustou o que rodara, e iso fíxome volver aos arquivos mainstream, buscando o problema, ou talvez, buscando as súas consecuencias. Tamén quixen profundar no seu potencial para a educación sexual, non nun sentido moral, senón no camiño de imaxinar relacións sexuais doutra maneira. A medida que avanzaba, comecei a achegarme aos antecedentes que tiven na miña familia, pois teño moitos familiares do mundo do medicamento, especialistas en sexología. Pareceume que isto daba unha especie de contexto a este docu-porno. Nos escritos do meu avó, poñamos 30 a 40 anos atrás, estaban a pensar nisto, e podemos lelos hoxe como anticuados e caducados, pero non se vían así nesa época. O porno mainstream actual tamén utiliza estruturas moi pechas. A pregunta que fago a través da película é si dalgunha maneira iso non nos clasifica nin nos limita en determinadas categorías. O punto de vista transfeminista tamén quere cuestionalo, e creo que ese cuestionamiento debería ser continuo, non para chegar a un lugar, pero si para dar un rumbo.

Si miras o dispositivo da película, creaches unha forma moi concreta de achegarse á pornografía, a través de arquivos, debuxo e voz en off. Como foi este proceso?

Tiña moitos elementos para o dispositivo da curtametraxe: procedentes das artes plásticas, informes médicos, imaxes pornográficas... E para min foi moi importante que se relacionasen a través do afecto, que se achegasen a través das impresións subxectivas que creaban en min, que poden ser de todos. Moitas veces son vivencias contraditorias. Creei un dispositivo para atravesar eses arquivos orixinais procedentes da pornografía, e conseguín construír ou desconstruir eses arquivos. Quero dicir: buscaba unha forma de suxerir que os corpos se combinan dunha maneira que non significa que só poidan facelo desa maneira, ou que lles pregunte que sucedería doutra maneira. Traballar co corpo humano sería, seguramente, imposible desta maneira. Poida que sexa un obxectivo, con todo. Creo que a miña exploración responde o dispositivo achegado polo proceso de creación. Quería illar as accións, eliminar os nomes, as identidades e, dunha maneira ou outra, partir da abstracción. Non é o mesmo facer un porno arxentino que filmar escenas de sexo doutro lugar. A outra vez un amigo dicíame: como pode haber financiamento para investigar sobre o porno, pero non para facer porno? Creo que deberiamos pensar niso.

Foto: Dani Blanco