EKAITZ Samaniego (Vitoria-Gasteiz, 1990) quedou en liberdade o pasado 5 de xaneiro. Tempo para volver gozar coa familia e os amigos, unha visita ao Gaztetxe e unha visita á cuadrilla de bertsolaris que deixou atrás. Con todo, quixo lembrar o armazón de relacións de protección que mantivo ao longo de todos estes anos de prisión para poder avanzar no camiño. "Foi fermoso recoller a forza que nos enviaron con tanto agarimo; os presos políticos temos sorte. Teño moitas ganas de facer o camiño con esa xente.

Como foi a prisión?

Como na rúa, con boas e malas series. Pero á parte de todas as situacións difíciles que se poden vivir alí, roubamos ao cárcere bos momentos e bonitas relacións, aprendemos moito cos compañeiros de alí, cos libritos que tivemos nas nosas mans. Tamén houbo tempo para gozar.

A detención produciuse o 14 de xaneiro de 2012, despois de dúas semanas de detención secreta para denunciar as detencións políticas. Como lembra aquel momento?

Con moita ilusión. Foi formidable. Foi fermoso ver como a nosa contorna se organizaba ante unha situación como a nosa e chegaba a tantos amigos. Máis aló da miña situación, porque estas cousas van máis aló da persoa, conseguimos visibilizar unha desas inxustizas. A dinámica de solidariedade que xurdiu foi brutal. Tamén teño que lembrar ás persoas que me axudaron a gardar esas dúas semanas, con que agarimo e con que boa vontade axudáronme. E tamén o final da manifestación. Poida que fose feo dicilo, pero non foi a peor maneira de entrar no cárcere. Entrei con forza, cheo de ilusión e convencido de que fixeramos algo forte. Logo dixéronme que deixara un rastro e que a eles tamén lles deu ilusión e forza, así que aínda máis convencidos de que fixemos algo bonito.

Que valor político e social tivo esta iniciativa?

Ante semellantes inxustizas e ataques, sempre será bo abrir brechas ao poder. Contradicir e demostrar que as barrabazas que se fan non se dan con normalidade, e estragar un pouco as fotos que se queren conseguir desde arriba. Como no día a día, do mesmo xeito que a xente que traballa en infinidade de temas, gañar espazos e crear gretas sempre será bonito. Creo que a dinámica daquela época tamén conseguiu crear a foto que queriamos e facer a denuncia.

Despois virían as murallas de Ondarroa, San Sebastián, Pamplona e Vitoria, entre outros.

Foi un acicate que seguisen facéndoo a través do xornal. Ante as agresións, ver de novo o pobo organizando e creando dinámicas tan bonitas. Foi a puta deste tipo de dinámicas a que logo se viu a levar a eses amigos, pero ese camiño e esa dinámica probablemente deulle forza a esa xente, e entre todos conseguiuse que a foto non pasase desapercibida; seguro que tamén serviu para crear vínculos entre a xente que participou nas dinámicas.

 

 

 

 

 

 

Puxeron encima da mesa a necesidade da desobediencia civil.

Si, por suposto. Creo que na sociedade na que vivimos, a desobediencia pode ser un medio valioso. A normalidade rompe coa desobediencia, faise fronte á inxustiza e, ademais da situación actual, xera certo sal na xente. Creo que máis aló dun momento dado, é un camiño moi produtivo.

Nestes oito anos a situación política en Euskal Herria cambiou. Como o ve vostede?

No cárcere perdes moitas pezas do puzzle, aínda que seguimos ben dentro. Cando volvo a Gasteiz, hei visto que unha chea de xente segue traballando con once temas, e foi bonito ver que ante un panorama difícil hai moita xente facendo cousas con moito ánimo. Logo, como un e outro expuxeron o traballo e a loita... antes de falar demasiado quero coñecelo en primeira persoa.

Como viviches a política de dispersión penal? Desde o cárcere de Zaballa a Murcia e Zaragoza.

Tocoume vivir, aínda que outros moitos fixeron percorridos moito máis longos que eu. Todos os cárceres teñen as súas peculiaridades, e quizá nós adaptámonos dunha ou outra maneira, pero a situación que se lles presenta a familiares e amigos é a máis difícil. É unha situación de moito desgaste, animicamente, economicamente... E, afortunadamente, hai tempo que a xente está a pór este problema encima da mesa.

Pódense prever cambios na política penal co novo Goberno de España?

Calquera cambio que poida mellorar sorprenderíame con sorpresa, porque a actitude deste estado cos presos políticos vascos e co noso movemento é dolorosa e desgastadora; cústame imaxinar... Mentres haxa unha reacción e unha vontade de liberdade por parte dos vascos, sempre van actuar en contra diso. Si co novo Goberno veñen cambios, estupendamente, oxalá fose así, pero non o aplaudirei cando o Estado o faga; levan 30 anos aplicando esa política para desgastar o movemento de liberación vasco. Se empezan a cumprir a súa lei non aplaudirei.

Non es optimista co novo ciclo político.

O ambiente é diferente e nótase que o ciclo cambiou, pero do mesmo xeito que se pechou a fase armada do conflito, creo que quedou bastante difícil para, por exemplo, desatar un nó como o dos presos. Poida que algún día cheguen as condicións para cambiar cousas grandes, pero iso vainos a pillar traballando. Non creo que esta fase leve novas oportunidades tremendas. Desde unha mirada rupturista vexo que hai cousas que se están dando moi perigosas, porque é moi difícil manter o equilibrio entre a efectividade e a lexitimidade do que estás a criticar. Quizá o pulso de loita da liberdade nacional non ten o tamaño que tiña antes, e creo que é difícil alimentalo pola vía da normalización. Entre quen desexamos unha maior ruptura en calquera tema, a normalización non é o camiño. A normalización é algo que rompe e non algo que alimenta.

En que consiste o proceso de paz?

Para min non hai proceso de paz. Houbo un intento de polo en marcha, pero non saíu, porque o obxectivo do Estado español vai polo camiño da súa identidade moi pecha. Traballan cun modelo de ser español moi pecho, e a quen o poña en cuestión vanlle a atacar unha e outra vez. Por iso dálles tanta rabia que os presos políticos reciban protección nos recibimentos. Poida que alguén senta ofendido, pero non se trata de que a xente senta ofendida, e o uso político que se fai con ese tema é terrible... Unha cousa é tender pontes, crear novas complicidades, e outra cousa é que este pobo non poida expresar orgullo ou alegría na rúa, cando queira e como queira. Para min tamén é insultante a procesión do Rosario da Aurora, pero non vou pedir que non saian á rúa. Penetrámonos nun perigoso bucle.

De face ao futuro, que pasos hai que dar?

O único que nos queda é seguir traballando cada un desde o seu ámbito, e niso están a traballar once persoas. E, entre outras cousas, gustaríame unha reflexión sobre os presos políticos. É verdade que se falou moito do tema desde a pena ou desde os dereitos humanos, e non vou dicir que iso non haxa que ser así porque é unha situación penosa, pero me gustaría que o tema dos presos políticos, que por desgraza vai durar moitos anos, polo menos xere algunhas preguntas no sentido político. Por que están aí esas persoas? Por que se comprometeron? Por que se vende o Estado?

Estas reflexións quedaron ao carón?

Un pouco si. Entendo que para crear complicidades e construír maiorías nalgúns temas non se poden levar as cousas a uns termos coa xente que se opuña a esas expresións do conflito, pero boto en falta que todo isto non sirva para facer preguntas políticas profundas.

Reflexionou sobre a mesma cárcere?

O cárcere é un edificio e unha forma de pensar que hai que derrubar, e creo que hai alternativas. Convidaría o lector a facer preguntas sobre a existencia da mesma prisión. Moitas veces o cárcere é unha maqueta da rúa; moitas das problemáticas que se dan na rúa son máis evidentes aínda no cárcere, e si realmente empezamos a cuestionar o cárcere pode ser un bo paso para cuestionar as dinámicas desta sociedade. Moitas das persoas que alí se coñecen non as vemos na rúa, aínda que nos cruzamos con elas; deime conta dos privilexios que temos, aínda que xa o sabiamos antes. Vin claramente como o cárcere pode destruír a unha persoa.

Zaballa foi demandada no último ano polos incidentes e as mortes que se produciron no lugar.

A morte no cárcere é algo cotián, en calquera prisión. A miúdo ves que un morreu en non sei como, outro en enfermaría... A xente está no cárcere nunha situación moi dura; se agárrache unha enfermidade grave ou sofres unha gran dependencia, os coidados son escasos e as esperas son interminables. Parece frío que se diga así, pero é verdade; a xente que está nunha situación difícil non a forma, o cárcere, a maioría das veces, empeóraa.

Rubén Sánchez recolle no seu libro 'Zabor' varias pasaxes sobre a vida en prisión...

Lino moi a gusto, e nótase que se documentou moi ben. Recolleu algúns momentos e reflexións dos presos que eu tamén tiven, e pareceume unha lectura moi interesante; un libro que ofrece dunha maneira moi rápida Fondas ao redor do que un preso político pode vivir.