A semana pasada estiven na Torre Olaso de Bergara, nunha charla sobre a adquisición de símbolos.

Detrás dos símbolos hai un relato, e é evidente que os símbolos que temos á vista –escudos, bandeiras, monólitos, nomes de rúa…– narran o relato que convén ao imperio.

Non convén ao imperio relato dos pobos oprimidos: arraquea os seus cimentos. O pobo oprimido necesita o seu propio relato para poder avanzar dignamente. Necesita descolonizar.

Onde eramos os vascos no proceso de conquista? Co imperio ou como pobo resistente? Pois en ambos. Despois de ser arrincados de Navarra en conquista, moitos vascos participaron no proxecto imperial de España. uns en América e outros en Navarra. Dentro de Navarra, con conquistadores beaumonteses e en resistencia agramonteses.

Nós non, pero a maioría dos pobos oprimidos do imperio recuperaron a súa independencia, e están a facer o seu propio camiño e o seu relato. Ao vir a nós desbástelles os símbolos do imperio, como o de Irala. Teñen claro o tema da conquista.

E nós? Sabemos que os canóns de Belate ou a celebración de San Marcial fan dano aos de Nafarroa Garaia? Sabemos que fomos conquistados? Estamos a construír o noso relato?

Afortunadamente, en Antzuola –o escudo–, en Arrasate –a rúa– e en Oñati –a bandeira– hai unhas pinzas de luz, por exemplo.

Tamén debemos contribuír a paliar as dores causadas pola conquista de América, sempre dentro do noso propio relato. Moitos vascos si, pero os vascos participamos? Era un proxecto do noso Estado? Nós, eramos (somos) España? Ou estamos sometidos a España (e a Francia)?

Así estamos. Temos moito que aprender dos americanos empoderados. Somos conscientes da necesidade dun relato propio!

Iñaki Idigoras Igartua