Puxémonos en marcha ao redor do Nadal, aínda non sabiamos o que se fixo nos Entroidos de Artea nas tempadas anteriores e, polo si ou polo non, pensamos empezar de cero. Convidamos a Oier Araolaza e ofreceunos unha magnífica explicación das festas de inverno, enchemos a sala da Casa de Cultura, que nos satisfixo e que espertou en nós o desexo de seguir adiante.

Comezamos a organizarnos e alí chegounos un fermoso testemuño, o de Luís Mari Amundarain Uriarte, recollido polo seu sobriño Maider: “O martes era media festa, pola mañá facíase festa das pegadas. O jente vestíase de roupas dos vellos da casa, de roupas vellas, e de raias, de réptiles, de ovellas narradas, de cabras reptantes… O disfrace púñase ao que se chamaban mentiras”. Isto non só alegrounos, senón que nos serviu para tirar da corda e desde entón recollemos varios testemuños.

Empezamos un grupo pequeno, pero foi bonito ver como a iniciativa foi collendo forza e crecendo aos poucos. Cada un fixo a súa achega, un con peles, outro con raias, cornos. Pedir os sacos ao meu amigo, o músico disposto a tocar a alboka, o artista disposto a facer a cabeza… Iso foi o bonito, recuperar os Kokomarros entre todos.

A medida que se achegaba o día, cada vez máis xente empezou a xuntarse e a dicir que viría, así que decidimos pedir permiso, e fixémolo en dúas liñas desde a escola até a praza.

Tiñamos unha cita na escola do pobo para vestirnos e dar comezo á kalejira. Non é fácil describir o ambiente que alí se creou: mentres os músicos tocaban e os demais vestiámonos/vestiámosnos, creouse unha enerxía especial, pódese dicir que adquirimos un carácter de grupo, aínda que antes eramos pouco feitos xuntos. En total xuntámonos unhas 50 persoas, tendo en conta que só estabamos os de Artea e que no noso pobo somos menos de 800 habitantes, non é unha cantidade fácil.

Os pasacalles foi moi bonito, fixemos un par de bailes na praza e para terminar queimamos o boneco que chamamos “Kuberue” en cámpaa do Infante tras ler a sentenza. Este ano tiñamos claro o que ía representar o que iamos queimar, o coronavirus. A pesar de que sabemos que con iso non acabaremos dunha vez, a ver si conseguimos escorrentalo temporalmente, seguindo a tradición dos nosos antepasados. Cremos que a xente fixo “algo” que necesitaba e que o ritual serviu para unir aos membros da comunidade.

Sabemos que en moitos pobos non se puido facer iso este ano, pero o noso, é un pobo pequeno para ben e para mal, e non quixemos perder a oportunidade de recuperar aos Kokomarros, aínda que sexa nesta época tan tola. Ao ano seguinte, a xente foise a casa coa esperanza e o desexo de facelo mellor, nada máis escoitar as badaladas do dez da noite, cun sorriso na boca e unha alegría no corazón. E neste momento, non é pouco. Que máis podemos pedir a este inverno?