Pasaron xa dez anos desde o 5 de marzo de 2013 e non se pode esquecer a este xigantesco comandante dos pobos.

Non me gustan moito os militares, a verdade. Especialmente nos estados capitalistas e de carreira. Con todo, hai quen levan dentro os desexos do pobo e apostaron por el.

Non me gustan moito os personalismos, aínda que no mundo e en Abya Yala/América Latina atopamos moitos personalismos. Con todo, en moitos casos, si creáronse personalismos, é porque estes revolucionarios fixeron grandes iniciativas a favor do pobo. O propio pobo consciente toma estas denominacións para identificarse con estas ideas e loitas liberadoras. Bolivarianismo, zapatismo, guevarismo… o chavismo, si. Porque Chávez deixou pegada na historia.

Non me gusta a palabra líder, pero, por sorte, todos os procesos transformadores, onte e hoxe, necesitaron líderes, persoas de alta visión, que representaron un futuro diferente e traballaron o camiño, xunto a sectores conscientes e organizados do país. No contexto da loita de clases, os pobos son o motor, a forza da historia. Pero necesítanse motores de arranque que saiban manexar con destreza o volante. Si non hai formación e organización previa, si non hai unha alternativa edificatorio esbozada, a indignación do pobo, esa inundación de rabia, perderase nos motíns de curto percorrido.

Cando chega moita auga, o río desbórdase pola canle, pero ao cabo dos días segue pola súa canle inicial. Nas minorías conséguese modificar a canle para desviar o caudal de auga noutra dirección. Pero para iso, esas canles alternativas deben estar adiantados. E Chávez foi un deles. Un líder sen dúbida. Pola súa formación, polas súas capacidades, polo seu proxecto, polo modelo dado e por saber conectar perfectamente coas necesidades do país humilde.

Tampouco me gustan as teorías conspiránicas, e aínda que nestes momentos non hai evidencia suficiente, é bastante posible que a CIA realice iniciativas para xerar cancro a Chávez. Contra Fidel deseñáronse máis de 800 plans de asasinato de todo tipo. Xunto ao desenvolvemento da ciencia e a tecnoloxía, as formas de cancro probablemente refináronse, cun orzamento millonario. Quizais algún día saibámolo. Quizais non. Chávez era unha ameaza contra os intereses norteamericanos. Era inimigo. Así foi nomeado explicitamente. E sabemos o que significa iso.

Chávez foi un acontecemento histórico. Relevou aos pioneiros da liberdade en América soñada, cando o neoliberalismo estaba a tocar con máis forza. Centrada na integración latinoamericana entre os pobos separados polo imperialismo ianqui e as oligarquías locais, atreveuse a reconducilo a outro futuro, empapado de país e acompañado de numerosos dirixentes, movementos populares e institucións da zona. Pero, máis aló de Abya Yala, converteuse nun exemplo para os pobos do mundo. En Euskal Herria tamén sentimos combatentes Hugo Chávez e o movemento bolivariano.

En catro filas non se poden resumir tantos aspectos dun xigante. Pero vou referirme a un deles, pola súa enorme potencialidade: o modelo comunitario, o desenvolvemento estruturado do poder popular. Porque Chávez viu claramente que a estada do Estado burgués cara ao socialismo non era un instrumento útil, senón un obstáculo absoluto. Por iso, nos primeiros anos do proceso bolivariano púxose en marcha unha ponte para moitas entidades estatais corruptas e puxo en marcha unha serie de iniciativas paralelas que responden as necesidades do pobo, as chamadas Misións.

Entrando na década de 2010, deuse un salto cualitativo teorizando o sistema comunal, abrindo a vía xurídica a través das leis e pondo medios para difundilo por todo o pobo. O obxectivo era tan ambicioso como necesario: substituír as estruturas do Estado capitalista por estruturas reticuladas do pobo. É dicir, superar as relacións económicas, sociais e administrativas establecidas polas infraestruturas do Estado burgués.

As diferenzas, do mesmo xeito que en Rusia se fixo coas sovietas: construír un poder paralelo para substituír ao antigo poder imposto. Ademais dos obstáculos externos e internos, os aseos son hoxe unha realidade que segue desenvolvéndose desde a humildade. No océano do capitalismo non son máis que unhas illas, pero están a gañar terra para formar un arquipélago do poder popular, cada vez máis amplo, coordinado, cada vez máis poderoso. Nesta construción colectiva o patrimonio de Chávez está moi integrado. Chávez consideraba estratéxico o sistema comunal. Di que “o socialismo debe ser un espazo para o parto”.

No proceso de liberación dos pobos, a memoria é un elemento imprescindible. Por iso, no 10º aniversario da súa desaparición física, debemos seguir reivindicando a figura e o patrimonio de Chávez. Chávez, presente!

Iñaki Etaio, militante de Askapena