As asociacións colectivas que xurdiron ao longo da historia para satisfacer as necesidades dos traballadores e traballadoras e, en xeral, dos expropiados son tan vellas como a humanidade. Os modernos precursores destas agrupacións xorden cando nos séculos XVIII e XIX prodúcese unha nova ofensiva do capital: a revolución industrial, que pasa dunha economía baseada na produción artesanal e rural a un réxime de acumulación máis competitivo. As escasas condicións de vida que provocaba este capitalismo incipiente foron habituais, como as agrupacións cooperativas de traballadores, os fondos de cooperación popular que permitían combater as enfermidades e os riscos laborais, as asociacións de clases populares, os sindicatos ou os partidos obreiros para conseguir bens de consumo a un prezo razoable.

Hoxe en día, aínda que as razóns estruturais que nos impiden levar a cabo as nosas vidas dunha maneira estimulante seguen sendo moi parecidas, a crecente complexidade de hoxe móstranos rostros múltiples pero totalmente entrelazados. O verdugo ten miles de rostros, dicían os do Inverno Vermello. Por iso, desde o feminismo, o ecoloxismo e outros movementos populares, advírtennos de que estamos inmersos nunha crise múltiple que nos leva ao colapso como civilización. Porque o capital tenta abarcar todos os aspectos da nosa vida para garantir as súas condicións reprodutivas, aínda que isto levounos a unha precarización xeneralizada. David Harvey teoriza a acumulación por expropiación.

Para combatelo, ao reunirnos na asemblea do barrio, ao crear unha vivenda sindical, ao defender os nosos montes e demais bens comúns, ao crear espazos de libre cultura ou ao facer o traballo veciñal, por que non xuntámonos, como fixemos unha vez, para producir bens que afectan directamente ás nosas vidas, pero que hoxe dependen do capital? Niso están inmersas numerosas cooperativas populares, asociacións e outras asociacións populares que profundan no camiño da emancipación. Son iniciativas democratizadoras creadas pola cidadanía para influír na alimentación, a enerxía, a vivenda, a tecnoloxía, as telecomunicacións e outros sectores críticos, é dicir, iniciativas colectivas para empoderar e recuperar aos expropiados fóra da lóxica e o control do capital.

Ante o cambio na estrutura económica que pode supor o encarecemento das materias primas e da produción internacionais, os pescozos de botella da distribución, o cambio climático, etc., teremos que estar atentos aos aproveitamentos que queren asumir o termo: a soberanía non é romper calquera tipo de produción autóctona, é dicir, precipitar o noso capitalismo por encima do exterior. A soberanía é unha proposta non capitalista que debería supor un control popular, unha xestión democrática e un acceso universal, baseado na autoformación. En definitiva, a soberanía céntrase na capacidade de decidir e influír nos temas que afectan a cada pobo ou comunidade; é tan complicado e sinxelo como ser dono de nós mesmos.

Por tanto, xuntémonos e debatamos cal é o camiño que queremos seguir no futuro: queremos deixar o control do que ten unha influencia crítica sobre as nosas vidas ao que simplemente busca maximizar a rendibilidade económica? Ou queremos empoderarnos colectivamente para facer as nosas vidas máis habitables? Imos discutir sempre, pero imos pronto, porque imos tarde.