Hoxe é o Día Internacional dos Refuxiados. Cada vez máis persoas no mundo están obrigadas a fuxir do seu país de orixe. A súa vida está en perigo porque pode ser perseguida por raza, relixión, nacionalidade, pertenza a un determinado grupo social ou por opinións políticas. E hai na comarca algo parecido. Entre outros, o albergue Zuloaga Txiki de Tolosa está preparado para acoller aos solicitantes de asilo internacional e aos migrantes en situación de especial vulnerabilidade, e na actualidade conta cunha vintena de persoas.

Zuloaga Txiki pasou de ser a casa dos peregrinos a ser un centro de acollida. Abriu as súas portas a finais de agosto de 2019 e en total ten capacidade para atender a un total de 35 persoas. Trátase dunha cesión do Concello de Tolosa a CEAR-Euskadi para a súa xestión. En 2020, atendéronse 68 persoas e no que vai de 2021 á actualidade, atendéronse a 38 persoas. En total, 112 persoas de 22 nacionalidades utilizaron este recurso desde a súa apertura.

A directora de Zuloaga Txiki, Arantza Chacón, explicou que o centro de acollida ofrece un espazo para o descanso, a protección e a recuperación. Pero tamén proporcionan a asistencia xurídica necesaria para solicitar protección internacional e contribúen á adquisición de dereitos de saúde e formación. «Tentamos tender pontes para a convivencia, para modelar o modelo de sociedade que queremos construír en Euskal Herria».

O albergue Zuloaga Txiki consta de dous edificios, un deles con comedor, cociña e unha planta polivalente para realizar diferentes talleres. Nesta sala tamén teñen lavadoras para lavar a roupa. No outro edificio, dispoñen dun albergue con dormitorios e aseos. Dispón de habitacións compartidas para 6 a 12 persoas, e na planta superior, no faiado, ademais da oficina de traballo, dispoñen de xogos de mesa, televisión, computadores e outros, «é un lugar onde estar».

Neste edificio, habilitado para durmir, a planta baixa está adaptada para persoas con mobilidade reducida. E na maioría dos casos, tamén se aloxan nela familias. Neste momento hai unha parella cun neno de ano e medio e un mozo con diversidade funcional que se move en cadeira de rodas. A directora explicou que a planta baixa tamén se utiliza para aqueles que, debido á pandemia, teñen que estar illados.

Polo demais, reparten as habitacións en función do tipo de perfil das persoas que chegan en cada momento. «Os fluxos migratorios van cambiando, e a propia pandemia cambiou os seus perfís nos últimos tempos: as familias están a chegar menos e as mulleres que veñen soas tamén son menos». Chacón explicou que o espazo tamén lles condiciona: «As habitacións son grandes e compartidas, e como estatisticamente veñen máis homes, é máis fácil formar unha habitación de homes; e unha vez que un home é conducido a unha habitación, enchemos a habitación con homes e viceversa».

Traballando cada un

«Cada persoa é un mundo», di o director de Zuloaga Txiki. Tratan de prestar un pouco de atención á realidade de cada un: «A situación administrativa na que se atopan estas persoas condiciona moito, pero tratamos de atender ás inquietudes persoais, ás reflexións e a outras situacións». Cando os refuxiados chegan a Zuloaga Txiki, buscan coñecelos e facerlles sentirse seguros. «Moitas persoas chegan cunha mochila pesada e con moita inseguridade e desconfianza», relatou. «Queremos demostrarlles que estamos dispostos a axudar e que estamos dispostos a axudar na nosa contorna, tamén no centro».

Crean espazos para a convivencia, «a convivencia está na base de Zuloaga Txiki». Desde o momento en que chegan ao centro déixanlles claro que Zuloaga Txiki é algo que constrúen entre todos e todas. Por exemplo, fan quendas para comer e cada un ten o seu día a día: levantarse, almorzar, ir a clase, comer, facer deporte ou algunha actividade que lle guste, cear e deitarse.

Chacón relatou que tamén se realizan actividades conxuntas de forma periódica, por exemplo, que aínda que agora non teñen galiñeiro, coidáronse entre todos, ou cando hai reparación nas instalacións, fano entre todos.

O máis habitual é que as persoas que están no centro acudan a estudar os días laborables. A maioría reciben clases de castelán na EPA, pero ademais da lingua, realizan outras formacións no centro de Tolosa.

Residencia temporal

A Zuloaga Txiki acoden de forma temporal migrantes, refuxiados e apátridas. A media da estancia media sitúase ao redor do catro meses, aínda que hai quen leva máis de dúas semanas no centro e quen pasa máis de oito meses. “Todo depende da situación administrativa ou do estado do expediente de asilo”, explicou.

En xeral, recentemente chegados, pasan a primeira etapa en Zuloaga Txiki, moitos son os que piden asilo ou están a piques de solicitalo, pero tamén acollen aos que lles negaron asilo e aos que están en situación vulnerable. «A demanda de asilo, por exemplo, é unha conta moi longa, algúns mesmo obteñen o cartón vermello e o permiso de traballo para entrar no mercado laboral, pero non todos o conseguen».

Á súa chegada ao País Vasco, CEAR-Euskadi conta con sedes no tres capitais da CAPV, ás que se dirixen. Os traballadores sociais analizan os casos e dirixen a cada un ao seu lugar: «De acordo coa análise realizada, dáselles a posibilidade de acceder a algún dos nosos centros e en función do seu perfil, dispoñibilidade e vacantes decidimos onde estará en diante». Na análise tense en conta todo, desde onde estivo antes, si ten algunha familiar cerca ou a realidade real desa persoa.

Pisos tutelados

Tal e como a CEAR-Euskadi é a responsable de Zuloaga Txiki, os pisos tutelados que se atopan en Tolosa lévaos a CEAR. «Somos dúas organizacións distintas, pero complementarias», explicou Chacón. Neste caso, CEAR segue o programa de acollida do ministerio español. En Tolosa, en total, hai tres vivendas e 14 prazas para persoas refuxiadas. Na CAV, concretamente, os pisos tutelados contan con 198 prazas. Estas vivendas tamén se adaptan aos «perfís e necesidades dos demandantes de protección internacional».